100 ildir itkin düşmüş hesab edilən Florensiyalı Kanadada gizli şəkildə saxlanılıb

"Florensiyalı" adlı bu sarı almaz – bildirçin yumurtası ölçüsündə, 137 karatlıq qiymətli daş – tarixdəki ən əfsanəvi zinət daşlarından biri hesab olunur.

Qaynarinfo-nun məlumatına görə, Kanadanın "The Globe and Mail" nəşri yazır ki, Avstriyanın sonuncu imperatriçası və Macarıstan kraliçası Zita Burbon-Parmskayanın nəvələri nəhayət ictimaiyyətə açıqlayıblar: Almaz bütün bu illər ərzində təhlükəsiz şəraitdə - Kvebekdə bir anbarın seyfində saxlanılıb.

Məlumata görə, bu daşın tarixi Habsburq imperiyasının süqutu ilə sıx bağlıdır. I Dünya müharibəsində məğlubiyyətdən bir neçə gün əvvəl habsburqlar Vyanadan bir neçə qiymətli daş-qaşla birlikdə bu almazı da çıxara bilmişdilər. İndi isə almaz və digər zinət əşyaları Kanadada ictimaiyyətə təqdim ediləcək. İmperatriça Zitanın nəvələri bu addımı ailənin sığınacaq tapdığı ölkəyə təşəkkür olaraq atıblar.

"Mənim nənəmə on il sakit həyat bəxş edən bu ölkəyə minnətdarlıq əlaməti olaraq bu əşyaları burada saxlayırıq. Kanada onun üçün təhlükəsiz bir sığınacaq olub və indi də bu zinət əşyaları üçün eyni olacaq", deyə Zitanın nəvələrindən biri Lorens fon Habsburq Monrealda çıxışı zamanı bildirib.

"Florensiyalı" ilk dəfə İntibah dövrünün ən nüfuzlu ailələrindən biri – Florensiyanın hökmdarları Mediçilərin zinət kolleksiyasında qeyd olunub. Onlar daşı rəsmi portretlərdə nümayiş etdirməyi sevirdilər. 1737-ci ildə Mediçi nəslinin son kişi nümayəndəsi vəfat etdikdən sonra Toskana və onun sərvətləri Müqəddəs Roma imperatoru I Frans və həyat yoldaşı, imperatriça Mariya Tereziya – Habsburq ailəsinin üzvü – tərəfindən miras alınıb.

Ailə bu almazı şəxsi mülkiyyət kimi saxlayıb. 1918-ci ildə Avstriya-Macarıstan imperiyası dağıldıqdan sonra yeni yaranan Avstriya Respublikası Habsburqların mülkiyyətini müsadirə edən qanun qəbul edib. Lakin imperator ailəsi özəl zinət əşyalarını, o cümlədən "Florensiyalı" almazı İsveçrəyə çıxarmağa nail olub.

İmperator Karl sürgündə – Portuqaliyanın Madeyra adasında 1922-ci ildə pnevmoniyadan vəfat edib. Dul qalan imperatriça Zita övladları ilə birlikdə uzun illər Avropa boyunca köçkün həyatı yaşayıb. O, nasistlərin hakimiyyətə gəlməsinə açıq şəkildə qarşı çıxırdı ki, bu da Hitlerin qəzəbinə səbəb olmuşdu. II Dünya müharibəsi başlayanda, "Lüftvaffe" Zitanın Belçikadakı malikanəsinə hücum edib, lakin ailə artıq qaçaraq öz zinət əşyalarını kiçik bir kontrplak çamadanla aparıb.

Bir müddət ABŞ-da yaşayan Habsburqlar sonradan Kanadaya köçüblər. Katolik icmasının üstünlük təşkil etdiyi Kvebek onlar üçün ideal məkan sayılıb. O vaxtkı Kanada dövlət katibi Pyer-Fransua Kasqren ailənin Kvebekdəki rahibələrə məxsus bir evdə məskunlaşmasına kömək etmişdi.

Habsburqlar Kanadada sadə həyat sürürdülər. Zita həmişə qara geyinib, yeməklərini təvazökar şəkildə – məsələn, gənəgərçək yarpaqlarından hazırlanmış şorba ilə kifayətlənib. Buna baxmayaraq, o, müsahibələrində Kanadadakı həyatdan razılığını ifadə edib.

Bütün bu müddət ərzində ailənin zinət əşyaları Kvebekdə bir bank seyfində gizli saxlanılıb. Müharibədən sonra ailə Avropaya qayıtsa da, xəzinə Kanadada qalıb. Bu xəzinəyə təkcə məşhur almaz deyil, həm də milyonlarla dollar dəyərində qiymətli metallardan və daşlardan ibarət digər əşyalar daxildir. Onların arasında Mariya Antuanettanın taxdığı zümrüd saat və brilyantlarla bəzədilmiş "Qızıl Qoç" ordeni də var.

Zita övladlarına tapşırıb ki, bu xəzinənin yeri onun həyat yoldaşının ölümündən sonra yüz il ərzində sirr kimi saxlanılsın – yəni 2022-ci ilə qədər. Lakin yalnız indi, aradan üç il keçdikdən sonra ailə bu sirri açıqlamaq qərarına gəlib.

Hələ də almazın Kvebekdə dəqiq harada saxlandığı məlum deyil. Ancaq Habsburqların nəvələri bu əşyaların yaxın gələcəkdə Kanadada qalacağını və ictimaiyyətə təqdim olunacağını bildiriblər.

Kvebekin mədəniyyət naziri Matye Lakomb açıqlayıb ki, vilayət hökuməti Milli İncəsənət Muzeyi ilə əməkdaşlıq edir və bu qiymətli eksponatların ictimai sərgisi üçün şərait yaradılacaq.

Aydın