13 yeni gen aşkarlayıb

Bakı, 20 sentyabr, AZƏRTAC

Alimlər disleksiya ilə bağlı ən böyük genetik tədqiqatda 13 yeni DNT bölgəsi müəyyən ediblər. Disleksiya insanların oxumaq və yazmaqda çətinlik yaşadığı neyroinkişaf vəziyyətidir və dünya üzrə əhalinin təxminən 5-10 faizinə təsir edir. Əkizlər üzərində aparılan araşdırmalar göstərir ki, disleksiya qismən irsi olur, yəni nənə-babalardan miras qala bilər.

AZƏRTAC “MedicalXpress” portalına istinadla xəbər verir ki, Edinburq Universiteti və Maks Plank Psixolinqvistika İnstitutunun tədqiqatçıları 1,2 milyondan çox insanın genetik məlumatlarını analiz edərək disleksiyanın genetik əsaslarını araşdırıblar. Onlar “GenLang” konsorsiumu və “23andMe” şirkətinin məlumatlarını birləşdirərək oxuma qabiliyyəti və disleksiya diaqnozunu eyni anda təhlil ediblər. Nəticədə 80 genetik bölgə disleksiya ilə əlaqəli tapılıb, bunlardan 36-sı əvvəllər qeydə alınmamışdı və 13-ü tamamilə yeni olaraq müəyyən edilib. Bu genlərin çoxu erkən beyin inkişafı mərhələlərində aktiv olur və sinapsların qurulmasında rol oynayır.

Tədqiqatçılar poligenik indeks vasitəsilə oxuma çətinliklərini proqnozlaşdırmaq mümkün olduğunu göstəriblər. Bununla yanaşı, disleksiyanın genetik dəyişikliklərinə son təkamül seçiminin təsir etmədiyi aşkarlanıb. Gələcək araşdırmalarda alimlər disleksiya ilə əlaqəli genlərin digər neyroinkişaf pozğunluqları ilə ortaq olub-olmadığını və genetik riskin həyat boyu təhsil, karyera və psixi sağlamlığa necə təsir etdiyini öyrənməyi planlaşdırırlar.