20 ilə yaxındır müzakirə olunan boru kəməri tikiləcək, amma...

"Qazprom” və Rusiya prezidenti Vladimir Putinin “Sibirin gücü 2” adlı yeni qaz kəmərinin tikintisi ilə bağlı Çinlə razılığın əldə olunması ilə bağlı bəyanatları Çin tərəfindən təsdiqlənməyib.

"Qazprom"un baş direktoru Aleksey Miller çərşənbə axşamı elan edib ki, 20 ilə yaxındır müzakirə olunan boru kəməri nəhayət ki, tikiləcək. Onun sözlərinə görə, Putinin Çinə səfəri zamanı “hüquqi qüvvəyə malik memorandum” imzalanıb. Mövcud borular da nəzərə alınmaqla, qaz təchizatının həcmi ildə 106 milyard kubmetrə qədər artacaq.

...Çərşənbə günü Putin Millerin bəyanatlarını təkrarladı. “Danışıqlar aparan tərəflər nəhayət ki, konsensusa gəliblər”, o, səfəri yekunlaşdıraraq deyib.

...Axı, "Qazprom" bizim aparıcı şirkətlərimizdən biridir. Yeni bazarlar yaranır və genişlənir. Ümumilikdə Monqolustan vasitəsilə 50 milyard (kubmetr) qazımız olacaq. Ümumilikdə, bu, 100 milyard kubmetrdən çox olacaq.

SİA-nın məlumatına görə, bunu Putin bildirib.

...“The Washington Post” yazır ki, Putinin üç günlük səfəri zamanı Çindən heç bir təsdiq gəlməyib. Si Cinpin boru kəməri haqqında heç nə deməyib və “Qazprom” qazının alıcısı olan Çinin CNPC şirkəti də bu barədə susur.

...“Financial Times” qeyd edir ki, Çin dövlət mediası da qaz sövdələşməsi ilə bağlı heç nə yazmayıb. Si, Putin və Monqolustan prezidenti Uxnaaqiyn Xurelsux arasında danışıqlardan sonra verilən rəsmi kommünikedə yalnız deyilir ki, üç ölkə “transsərhəd infrastruktur və enerji layihələrini fəal şəkildə təşviq etməlidir”.

“Sibirin Gücü 2”-dən bəhs edilmir. Çinin Enerji Təhlükəsizliyi İnstitutunun sədri Viktor Qao qeyd edir ki, Rusiyanın qaz kəməri ilə bağlı bəyanatları “bir qədər tezdir”: “Bu, bağlanmış sazişdən daha çox niyyət siqnalıdır”.

...Karnegi Rusiya Avrasiya Mərkəzinin direktoru Aleksandr Qabuev, "Qiyməti və ya son tarixi olmayan hüquqi cəhətdən məcburi memorandum yekun razılaşma deyil",- deyə bildirib. “Əsl sövdələşmə mövcud boru kəmərləri – “Sibirin gücü 1” (əlavə 6 milyard kubmetr) və Uzaq Şərq marşrutu (2 milyard) vasitəsilə daha çox qazın vurulması barədə razılaşma idi. "Sibirin Gücü 2"-yə gəldikdə isə, Çin "bəli, biz maraqlıyıq, Monqolustandan keçən marşrutu qəbul edirik, amma gəlin qiymət və şərtlər haqqında danışaq".

Qabuev “Financial Times”-ə izah edib.

Qiymət Yamal yarımadasından Çinin şimal hissəsinə qədər 2,6 min kilometr uzanacaq “Sibirin gücü 2” üçün büdrəmə olaraq qalır.

Energetika və Maliyyə İnstitutunun energetika üzrə baş direktoru Aleksey Qromov xatırladır ki, Çin əvvəllər qazın Rusiyadakı qiymətlərlə eyni olmasını tələb edirdi - hər min kubmetr üçün 120-130 dollar (planlaşdırılmış indeksasiyalar nəzərə alınmaqla).

Bu isə Avropadakı mövcud qiymətlərdən (min kubmetr üçün 390 dollar) 3,2 dəfə aşağıdır.

Hazırda İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin məlumatına görə, “Qazprom” Çinə qazı 247 dollar və ya Avropa qiymətlərinə 36 faiz endirimlə nəql edir. Maliyyə şərtlərindən asılı olaraq, layihə Rusiya üçün sərfəli ola bilər, lakin Çin bu danışıqlarda bütün rıçaqlara malikdir, çünki Moskva özünü Avropadan kəsib və başqa bazarları yoxdur.

Bunu Atlantik Şuradan Cozef Vebster qeyd edir.

...Ancaq onlar razılığa gələ bilsələr, bu, böyük diplomatik qələbə olardı, çünki bu, Putinə həm xarici auditoriyaya, həm də xüsusilə Avropada, həm də daxili auditoriyaya nümayiş etdirməyə imkan verəcəkdi, bu, bəlkə də ondan da vacibdir ki, beynəlxalq dəstəyə sahib olduğunu və dünyanın ikinci ən güclü ölkəsi tərəfindən dəstəkləndiyini nümayiş etdirə bilər.

Bunu da Vebster əlavə edir.

Əli Babayev