24 il öncəki olay: Paşinyan Köçəryanın Əliyevə təklifinə etiraz etdi “O əli kəsin!

Hazırda Vaşinqtonda ABŞ Prezidenti Donald Trampın Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanla görüşünə hazırlıqlar gedir. Bakı vaxtı ilə gecə saatlarında baş tutacaq görüşdə bir sıra razılaşmaların imzalanacağı bildirilir. Məlumata görə, artıq Azərbaycanın əsas hissəsini Naxçıvanla birləşdirəcək yolun açılması və buradan maneəsiz keçidin təmin edilməsi üçün razılıq əldə olunub. Meğridən keçən yol “Tramp körpüsü” adlanacaq və bura ABŞ-a məxsus şirkətin operatorları nəzarət edəcək. Məsələyə xüsusilə Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın həvəsli olduğu və ilk razılığı verdiyi vurğulanır. 

Maraqlıdır ki, Ermənistanın keçmiş prezidenti Robert Köçəryan “Həyat və Azadlıq” kitabında hələ 2000-ci ildə Ulu Öndər Heydər Əliyevlə Naxçıvanın Sədərək rayonunda görüşdüyünü və Qarabağın Ermənistanın tərkib hissəsi kimi tanınması müqabilində bəzi təkliflər irəli sürdüyünü yazıb. Məlumata görə, həmin il Köçəryan Əliyevə Meğri rayonundan keçməklə Naxçıvana birbaşa maneəsiz yol təklif edib. Bu məsələ daha sonra 2001-ci ildə ABŞ-ın Ki Uest şəhərində liderlər arasında keçirilən görüşdə gündəmə gətirilib. Lakin Heydər Əliyev Qarabağın itirilməsi müqabilində belə bir “mübadiləyə” razılıq verə bilməyəcəyini, xüsusilə oğlu İlham Əliyevin bunu doğru hesab etmədiyini bəyan edib.

Həmin illərdə Köçəryanın “Meğri təklifi” Ermənistanda sensasiya yaradıb, müxalifət və ictimaiyyət ciddi narazılıq bildirib. Mətbuatda sərt tənqidi yazılar dərc olunub. Belə yazılardan birinin müəllifi isə Ermənistanın hazırkı baş naziri Nikol Paşinyan olub. 2001-ci ildə “Haykakan Zamanak” (“Erməni zamanı”) qəzetində çalışan jurnalist Nikol Paşinyan dövrün hakimiyyəti və “Qarabağ klanı”nı daimi şəkildə hədəf alan yazılar qələmə alıb. Paşinyanın Meğri məsələsinə münasibətdəki yazısıl isə hazırda Vaşinqtonda aparılan müzakirələr fonunda təkrar gündəmə gəlib.

Keçmiş jurnalist, hazırkı baş nazir sözügedən yazısında sabiq prezident Köçəryanın Meğri vasitəsilə Azərbaycandan Naxçıvana maneəsiz yol verilməsi təklifini “oyun” adlandırıb.

Paşinyan yazır:

Həmçinin oxuyun:

Narahatlıq doğuran sükut: “Dəhliz açılsın” demişdilər, lakin… – Əks plan

“Türklərin və ABŞ-ın Meğriyə ehtiyacı var, bu, sadəcə möhtəşəmdir. Lakin bu məsələnin müzakirəsi ermənilərin qərarsızlığının dövlət siyasətinə çevrilməsinin nəticəsidir. Türklər nə istədiklərini bilirlər: Mərkəzi Asiyaya daxil olmaq. ABŞ-ın həmin regionda Türkiyədən başqa müttəfiqi yoxdur. Vaşinqtonun Mərkəzi Asiyada fərqli ambisiyaları var. Ermənistan isə nə istədiyini bilmir. Sadəcə ümumilikdə türklərin, əsasən Türkiyənin həmin regiona daxil olmasının qarşısını almalı olduğunu düşünür. Çünki bu, bizim dostumuz olan Rusiya və Çinin maraqlarına uyğundur. Doğrudur, Türkiyənin Mərkəzi Asiya ilə yaxınlaşması bizim maraqlarımıza zidd deyil, amma bu, 1915-ci il hadisələrini xatırladır. Yaxşı, Meğridən gediş-gəliş üçün istifadə etsinlər, amma pul ödəsinlər”.

Paşinyan yazısında həmçinin Türkiyənin Naxçıvan ilə quru əlaqəsinin olmadığını xatırladıb:

“Naxçıvana getmək üçün Gümrü-İrəvan-Yerasx xəttindən istifadə edə bilərlər, amma pul ödəməklə. Yəni kommunikasiyaların açılması fikri o qədər də pis deyil, amma Köçəryan kimilərin əlində oyuna çevrilib. Çünki onlar kommunikasiyaların açılmasını torpaq təhvil verməklə səhv salırlar. Meğrini versək, Ermənistan dalana dirənəcək. Biz Meğriyə nəzarəti başqasına verən istənilən əli kəsməliyik. Lakin Türkiyə və Azərbaycan bizim qonşumuzdur, onlarla münasibətləri yaxşılaşdırmağımız da vacibdir. Ermənistan Türkiyə üçün Orta Asiyaya gedən yoldur. Türkiyə Ermənistan üçün Avropaya qapıdır. Azərbaycan Ermənistan üçün Mərkəzi Asiyaya açılan qapıdır. Ermənistan Azərbaycan üçün Türkiyəyə, beləliklə də Avropaya açılan qapıdır”.

Baş nazirin məqaləsində qeyd etdiyi bəzi fikirləri hakimiyyətə gəldikdən sonra dəyişsə də, 44 günlük müharibə onu əvvəlki yanaşmasına qayıtmağa və ölkəsinin mövcudluğunu qoruması üçün iddiaları, bəyanatlarını tamamilə dayandırmağa məcbur etdi.

Beləliklə, Paşinyanın arzuladığı kimi, Ermənistan üçün Avropaya və Mərkəzi Asiyaya qapının açılması tamamilə İrəvanın davranışlarından asılıdır.

Ayşən Mustafa
Globalinfo.az