Afrika və Avstraliyada nağıl dairələri: onları kim və ya nə yaradır..?

...Afrika səhralarında və Avstraliyanın bəzi hissələrində otlu düzənliklərin arasında qeyri-adi çılpaq torpaq sahələri var. Bunlar "pəri dairələri" kimi tanınır.

SİA-nın məlumatına görə, “Rambler” onların mənşəyinin arxasındakı elmi nəzəriyyələri araşdıracaq.

...“Pəri dairələri” ot zolaqları ilə əhatə olunmuş demək olar ki, mükəmməl dairəvi, bitki örtüyü olmayan ərazilərdir. Onlara yalnız quraq ərazilərdə rast gəlinir. Bu dairələrin diametri iki ilə 12 metr arasında dəyişə bilər. Onlar ilk dəfə Namibiya səhra bölgəsində (Qərbi Afrika) və Avstraliyanın şimal-qərbindəki Pilbara bölgəsində müşahidə edilib.

Lakin 2023-cü ildə EarthSky-də dərc edilən bir araşdırma, digər ölkələrdə oxşar dairələri kəşf etmək üçün süni intellektdən istifadə etdi: 15 ölkədə təxminən 263 yeni yer - hamısı quraq iqlimlərdə...

“Pəri dairələri”nin formalaşması üçün əsas fərziyyələr...

Alimlər hələ də pəri dairəsinin yaranmasının səbəbi ilə bağlı konsensusa gələ bilmirlər. Buna görə də, bu fenomeni izah edən bir neçə fərziyyə aşağıda təqdim olunur.

1. Termitlər

Avstraliyada qazıntılardan sonra dairələr və Drepanotermes cinsinə aid termitlərin fəaliyyəti arasında əlaqə tapıldı. Alimlər dairələrin sərt, "sementlənmiş" üst qatına malik olduğunu aşkar etdilər. Dairələrin altında bəzən qida ehtiyatı olan Drepanotermes termitlərinin yuva otaqları tapıldı. Bu, termitlərin ya bu strukturları yaratdığını, ya da onlardan istifadə etdiyini göstərir.

Araşdırmanı CSIRO nəşr edib.

2. Bitki örtüyünün öz-özünə təşkili...

Namibiyada dairələr daha uzun müddət öyrənilmişdir və bir sıra tədqiqatlar göstərmişdir ki, onların bir çoxu ot su çatışmazlığından əziyyət çəkəndə görünür.

Buna görə də bitkilər yayılmalarını elə təşkil edirlər ki, otların böyümə nöqtələri arasında boşluqlar yaransın.

Bu, rəqabəti azaltmaq və resurslardan istifadəni optimallaşdırmaq üçün lazımdır. Bununla belə, çevrələrdəki bitki kökləri tez-tez sərt şərtlərə görə ölür.

3. Abiotik və biotik amillərin birləşməsi...

ESA jurnallarında mövcud olan müasir tədqiqatlar göstərir ki, hər iki fərziyyə regiondan asılı olaraq doğru ola bilər: Avstraliyada bir çox dairələr termitlərlə, Namibiyada isə bitkilərin özünü təşkili və quraqlıq stressi ilə əlaqələndirilir. Beləliklə, ən inandırıcı nəzəriyyələr termitlərin fəaliyyəti və quraqlıq və suya məhdud çıxış şəraitində bitki örtüyünün öz-özünə təşkili ilə bağlıdır.

Bununla belə, qəti cavablar hələ də yoxdur: müxtəlif bölgələrin fərqli mexanizmləri ola bilər və bir çox təfərrüatlar - dairələrin dəqiq yaşı, onların görünmə sürəti və nə qədər tez yox olması - hələ də araşdırılır.

Bütün dünyanı aldadan yalançı elmi tapıntılar haqqında daha əvvəl məlumat vermişdik.

Nazlı Almuradova