Albaniyada süni intellekt üzrə nazir təyinatı... Professor yazır

Saleh Məmmədov,

Professor, Sabiq maliyyə naziri

***

Süni intellekt dövlət məmurlarına da çatdı, süni intellektlə təbii insan intellekti arasında kəskin rəqabət başlayır. Özü də ən yüksək səviyyədə: Albaniya rəsmi olaraq Süni intellekti dünyada ilk dəfə olaraq NAZİR təyin etdi (müsəlmanlar da ayılmağa başlayıb).

Adı da DİELLA. Azərbaycanda da nazir vəzifəsinə böyük rəqabət gəlir. Mənə elə gəlir ki, çətin ki, bu ölkədə Chat GPT və ya Grok Aİ səviyyəsində təbii intellekt tapıla bilinsin.

Diella kimdir?

Adın mənası: “Diella” alban dilində “günəş işığı” deməkdir—şəffaflıq və aydınlıq simvolu kimi seçilib.

Forması: Diella fiziki varlıq deyil, süni intellektlə yaradılmış tam rəqəmsal bir varlıqdır.

Görünüşü: Onun avatarı ənənəvi alban geyimində gənc qadın kimi dizayn edilib—mədəni irsi və texnoloji gələcəyi birləşdirir.

Vəzifələri və funksiyaları

Diella süni intellekt üzrə nazir deyil;  özüdür süni intellekt nazir.

Onun əsas vəzifələri bunlardır:

- Dövlət satınalmaları: Diella tender proseslərini qiymətləndirir və korrupsiyadan uzaq, şəffaf idarəetməni təmin edir.

- İstedadların cəlbi: Dünyanın müxtəlif yerlərindən mütəxəssisləri işə götürmək səlahiyyətinə malikdir.

- Rəqəmsal idarəetmə: Diella vətəndaşlara dövlət xidmətlərinə onlayn çıxış verən e-Albania platformasını idarə edir.

Korrupsiyaya qarşı mübarizə

Baş nazir Edi Rama Diella-nın korrupsiyaya qarşı mübarizədəki rolunu vurğulayıb:

- Tenderlərin nəzarəti: Tenderlərlə bağlı qərarlar artıq insan nazirlərdən Diella-nın süni intellekt sisteminə ötürülür.

- Şəffaflıq hədəfi: Məqsəd odur ki, dövlət satınalmaları “100% korrupsiyadan uzaq” və hər bir vəsait “100% izlənilə bilən” olsun. Dünya miqyasında süni intellekt qədər korrupsiyaya ağır zərbə vuran ikinci bir amil yoxdur.

- Mərhələli tətbiq: Diella-nın inteqrasiyası dövlət idarəçiliyinin rəqəmsallaşdırılması və təmizlənməsi strategiyasının bir hissəsidir.

Qlobal əhəmiyyəti

- Dünya birincisi: Albaniya rəsmi olaraq süni intellekt naziri təyin edən ilk ölkədir—dövlət idarəçiliyində yeni dövrün başlanğıcı.

- Avropa İttifaqına inteqrasiya: Bu addım Albaniyanın 2030-cu ilə qədər Aİ-yə üzv olmaq istəyinə uyğun gəlir və islahatlara sadiqliyini göstərir.

- İctimai reaksiyalar: Bəzi vətəndaşlar Diella-nın korrupsiyanı tam aradan qaldıra biləcəyinə şübhə ilə yanaşsalar da, digərləri bunu cəsarətli modernləşmə addımı kimi qiymətləndirirlər.

Çalışdığım UNEC və Bakı mühəndislik universitetində Süni intellektin iştirakı ilə tədris prosesinə başlamağı düşünürük. Hələlik, dərslərin yaradıcı süni intellekt vasitəsi ilə aparılmasını və yavaş yavaş VİRTUAL MÜƏLLİM konsepsiyasına keçidi planlaşdırırıq. Hazırda ölkədə Copilot, Gemini, Deepseek və ya Chat GPT səviyyəsində bir nəfər də intellekt yoxdur, professor müəllim heyyətinin yarıdan çoxu bu proqramlardan xəbərsizdir.

MİA.AZ