Alimlər 2023 cü ildə Amazonda delfinlərin kütləvi ölümünün səbəbini tapdı

Amazon gölləri isti hava və quraqlıqlar səbəbindən getdikcə daha da isinir. Yayda temperatur 41 dərəcəyə çatır. 

Qaynarinfo xəbər verir ki, "The Guardian”ın yazdığına görə, bu, unikal yerli fauna – çay delfinlərinin ölümünə səbəb olur.

Mütəxəssislər gölləri araşdırıb. Onlar bildiriblər ki, suyun səviyyəsi günəş işığı və buludsuz hava təsiri ilə kəskin şəkildə azalıb. Xüsusilə, Braziliyanın Tefe gölündə (suyu yalnız iki metr dərinlikdə olub) su 41°C-yə qədər isinib. Bu, adi hidromassaj vannasından belə isti olub.

2023-cü ildəki ekstremal istixana Amazon çayı delfinlərinin və balıqlarının kütləvi ölümünə səbəb olub. Bu heyvanlar onsuz da yox olma təhlükəsi altında idi – delfinlər belə yüksək temperaturda sağ qala bilmirlər.

Təxminən 2023-cü ilin sentyabr ayında altı həftə ərzində təxminən 200 çay delfini sahilə çıxıb. Tədqiqatçıların sözlərinə görə, bölgədə son bir əsr ərzində belə bir hadisə görülməyib.

Bu hadisə alimləri Amazon bölgəsindəki digər su hövzələrinə diqqət yetirməyə sövq edib. "Science” jurnalında dərc olunmuş araşdırmaya görə, araşdırılan 10 göldən yarısının gündüz temperaturu 37°C-dən yüksək olub.

Tədqiqatçılar 2023-cü ilin quraqlığı və ötən ilin sonunda quraqlıq zamanı mərkəzi Amazon göllərində suyun temperaturunu analiz ediblər. Orta hesabla Tefe gölünün temperaturu ən isti aylarda 30°C olur, lakin 2024-cü ildə bu 40°C-yə çatıb.

"Tədqiqatçılar aşkar ediblər ki, son təxminən 30 ildə Amazon gölləri hər onillikdə 0,3–0,8°C dərəcə isinir – bu, dünya orta göstəricilərindən yüksəkdir. Eyni zamanda, göllərin həcmi azalır. 2024-cü ilin quraqlığı zamanı Tefe gölü səthinin təxminən 75%-ni, Badakhos gölü isə 90%-ni itirib", deyə məqalədə qeyd edilir.

Tədqiqatçılar bildirib ki, bu, iqlim dəyişikliklərinin təsiridir. Bu göstərir ki, Amazon kimi nəhəng ekosistemlərdə təsir yalnız meşələrlə məhdudlaşmır, su həyatına da çatır.

Əksər balıqlar, eləcə də delfinlər və manatılar adətən suyun səviyyəsinin aşağı olduğu dövrdə çoxalır. Əgər bu dövrdə su çox isti olarsa, əksər növlərin reproduktiv fəaliyyəti baxımından nəticələr fəlakətli olacaq.

"Əgər bu təkrarlanarsa, onların populyasiyaları və ekoloji olaraq onlarla bağlı növlərin sayı ciddi şəkildə azalacaq", deyə Qrinviç Universitetində davranış ekologiyası üzrə baş müəllim Adrian Barnett bildirib.

Barnettin sözlərinə görə, bu problemin yerli həlləri çox azdır. Onun dediyinə görə, həll yalnız problemin əsas səbəbi ilə – fosil yanacaqların tullantıları və qlobal istiləşmənin səbəbləri ilə mübarizədə ola bilər.

Aydın