Alimlər aqressiv xərçəngi məhv etmək üçün “ağıllı bomba” yaradıblar

Riversaydda Kaliforniya və Miçiqan Dövlət Universitetlərinin alimləri siyanin-karboran duzları adlanan işığa həssas kimyəvi maddələrin yeni sinfini yaradıblar. Onlar xərçəngin aqressiv formalarının, məsələn, metastatik döş xərçənginin müalicəsini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıra bilərlər.
Oxuməni.az xəbər verir ki, bu barədə araşdırma “Angewandte Chemie International Edition” (ACIE) elmi jurnalında dərc olunub.
Fotodinamik terapiya (PDT) artıq dəri və sidik kisəsi xərçənginin müalicəsində istifadə olunur. O, xərçəng hüceyrələrində toplanan və işığa məruz qaldıqda onları məhv edən işığa həssas kimyəvi maddələrin aktivləşməsinə əsaslanır. Bununla belə, ənənəvi PDT üsullarının çatışmazlıqları var: uzunmüddətli fotohəssaslıq, aşağı işıq nüfuzu və sağlam toxuma üçün toksiklik.
Yeni siyanin-karboran duzları bu problemləri həll edir. Onlar bədəndən sürətlə xaric edilir, yalnız xərçəng hüceyrələrində qalır və toxumaya daha dərindən nüfuz edən yaxın infraqırmızı işıqla aktivləşdirilir. Bu, əvvəllər PDT üçün əlçatmaz olan dərin yerləşmiş şişləri müalicə etməyə imkan verir.
Siçanlar üzərində aparılan sınaqlarda terapiya “ağıllı bomba” kimi sağlam toxumalara zərər vermədən şişləri tamamilə məhv etdi.
Tədqiqatın müəlliflərindən biri, kimya professoru Vincent Lavallo, "Ən maraqlısı, maddənin sağlam toxuma zərər vermədən xərçəng hüceyrələrini xüsusi olaraq hədəf alma qabiliyyətidir,"-o deyib.
Duzlar şişlərdə həddindən artıq ifadə olunan OATP zülalları tərəfindən qəbul edilərək xərçəng hüceyrələrinin təbii həssaslığından istifadə edir. Bu, terapiyanı daha dəqiq və qənaətcil edir, əlavə kimyəvi maddələrə ehtiyacı aradan qaldırır.
Tədqiqatçılar həmçinin duzların müalicə variantlarını genişləndirərək, digər enerji mənbələri ilə istifadə etmək üçün dəyişdirilə biləcəyini təklif edirlər.
Almaz Həsənli