Alimlər yad planetdə həyatı axtarmaq üçün yeni vasitə kəşf ediblər

...Astronomlar yaşayış üçün əlverişli planetlərin axtarışını daraltmağın yeni üsulunu kəşf ediblər. Bilirsiniz nə ilə,.. atmosferdəki kükürd dioksidin (SO₂) səviyyəsi ilə...

Əgər planetin atmosferi əhəmiyyətli miqdarda SO₂ ehtiva edirsə, tədqiqat göstərir ki, bu, həyat üçün çox quru və istidir. SİA-nın məlumatına görə, bununla bağlı yazı “Science Advances” jurnalında dərc olunub.

Deməli, məlum olduğu kimi, bu gün yerdənkənar həyatın axtarışı müasir astronomiyanın əsas məqsədlərindən biridir, lakin biosignatures (orqanizmlərin həyat fəaliyyəti ilə əlaqəli atmosfer qazları- A.B.) aşkarlanması inanılmaz dərəcədə çətindir.

Hətta James Webb teleskopu çətin ki, onları yaxınlıqdakı ekzoplanetlərdə aşkarlaya bilsin. Astronomlar adətən su axtarırlar, çünki onun mövcudluğu həyat ehtimalını artırır. "Yaşayış zonası"ndakı planetlər - temperaturun maye suyun mövcud olmasına imkan verən ulduz ətrafındakı bölgə - kəşfiyyat üçün əsas namizədlərdir.

Ancaq sadəcə su axtarmaq kifayət deyil. Məsələn, Yer və Venera bu baxımdan çox oxşar görünür, baxmayaraq ki, 400 °C temperaturu olan Venera həyat üçün tamamilə yararsızdır.

...Yer kimi isti, nəm planetlərdə az miqdarda SO₂ var, çünki o, yağışla tez yuyulur. Venerada ultrabənövşəyi radiasiyaya məruz qalaraq hidrogen sulfidinə çevrilərək məhv edilir. Bununla belə, qırmızı cırtdanların ətrafındakı planetlər (qalaktikada ən çox yayılmış ulduzlar) fərqli vəziyyətdədirlər. Belə ulduzlar daha az ultrabənövşəyi radiasiya yayırlar ki, bu da kükürd dioksidin atmosferdə daha uzun müddət qalmasına imkan verir.

Qırmızı cırtdan planetin atmosferi çoxlu SO₂ ehtiva edirsə, bu o deməkdir ki, o, çox güman ki, quru və sudan məhrumdur və buna görə də yaşayış üçün yararsızdır.

Yeni yanaşma potensial yaşamaq mümkün olan planetləri tapmağa kömək etmir, lakin açıq-aydın sonsuz olanları istisna etməyə imkan verir.

Əgər ekzoplanetdə yüksək SO₂ səviyyəsi aşkar edilərsə, o, gələcək tədqiqatlar üçün perspektivli hədəflər siyahısından çıxarıla bilər.

Lakin əhəmiyyətli miqdarda kükürd dioksidin olmaması planetin daha yaxından müşahidəyə layiq olduğunu göstərə bilər. Bu üsul astronomlara resursları daha səmərəli şəkildə bölüşdürməyə və həyatın yaşaması üçün ən yüksək şansa malik planetlərə diqqət yetirməyə imkan verəcək. Axı yerdən kənar sivilizasiyaların axtarışı təkcə möcüzələrə inanmaq deyil, həm də dəqiq elmi hesablamadır.

Əli Babayev