Icma.az
close
up
RU
Ankaranın Suriyanı yenidən dizayn etməsi: digər gücləri necə zərərsizləşdirəcək

Ankaranın Suriyanı yenidən dizayn etməsi: digər gücləri necə zərərsizləşdirəcək

Olke.az portalından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər yayır.

Əsəd rejiminə müxalif güclərin əks-hücum əməliyyatı nəinki Suriyada, ümumiyyətlə, Yaxın Şərqdə yeni bir situasiya yaradıb. Müxalif güclərin qarşısında tab gətirə bilməyən Əsəd rejimi geri çəkilərək, Dəməşqə sığınıb və yaranmış durumdan çıxış yolu axtarışındadır. Lakin nə edəcəyini və hansı addımları atacağını müəyyən edə bilmir. Bunun da əsas səbəblərindən biri Bəşər Əsədin hələ də Rusiya və İrandan olan asılılığıdır. Baxmayaraq ki, son bir ildə Ankara Əsədə Suriya böhranının aradan qaldırılıb bölgədə sülhün və əməkdaşlıq münasibətlərinin yaranması istiqamətində əlini uzatsa da, rəsmi Dəməşq uzadılan ələ müsbət reaksiya vermədi. Himayədarları tərəfindən ya ona imkan verilmədi, ya da ki, bölgədə və beynəlxalq aləmdə gedən prosesləri analiz edib düzgün nəticə çıxara bilmədi. Əgər Əsəd rejimi Ankaranın uzatdığı ələ əl versəydi, o zaman bugünkü acı aqibəti yaşamazdı.

Əsəd rejiminə qarşı olan müxalifət və güclər isə hazırlaşıb hərəkətə keçmək üçün münasib vaxt gözləyirdi. Rusiya və İranın zəifləməsini və Suriyadakı proseslərə ciddi təsir edə bilməyəcəyini görən müxalif güclər hərəkətə keçdi və artıq nəticə də göz qabağındadır. 

Artıq Suriyada yeni bir dövr başlayır. Rusiya və İranın Suriyada mövqeyi ciddi şəkildə zəiflədiyindən qüvvələr münasibəti dəyişməkdədir. Bu da öz növbəsində bölgədəki maraqlı güclərin və aktorların Suriyanı yenidən bölünməsi və öz təsir dairələrinə keçirməsi prosesinə start veriblər. Artıq Suriyanın yenidən bölünməsi hazırlıq mərhələsindədir.

Artıq bölgədə ən ciddi oyunçulardan olan ABŞ, İsrail və ərəb ölkələrinin bu istiqamətdəki hərəkətlikləri ortadadır. Bu qüvvələr hətta Əsəd rejimi onların şərtlərini qəbul edəcəyi təqdirdə, onun hakimiyyətdə qalmasına yardımçı olacaqları mesajlarını verməkdədirlər. Onların Əsədə təklifi isə İrandan və onun proksi güclərindən imtina etməkdir. İsrail tərəfi isə Əsəd rejiminin devrilməsini özləri üçün ciddi təhlükə hesab edirlər. Ona görə də bu qüvvələrə zəif, marionet, onların dediklərini həyata keçirən və müəyyən keçid dövrü üçün bir rejim lazımdır. Rusiya və İranın Suriyada mövqeləri nə qədər zəifləsə də, yaxın perspektivdə onların buradan çıxmacağını düşünmək sadəlövhlük olar. 

Hesab edirəm ki, İsrail hansısa formada Rusiya ilə danışıqlara gedib özlərinin istəyinə uyğun şəkildə Əsədi hakimiyyətdə saxlaya bilərlər. Çünki Rusiyanın bu gün diqqəti nə qədər Ukrayna məsələsinə qarışsa da, Yaxın Şərqdəki maraqlarından asanlıqla imtinası qeyri-mükün görünür. Bu, proseslərin gedişindən asılı olacaq.

Yaranmış vəziyyətdə Türkiyənin roluna gəldikdə isə onu qeyd etmək lazımdır ki, əvvəlki mərhələlərdən fərqli olaraq, bu gün Suriyanın yenidən dizayn edilməsində Ankara daha ciddi aktor və prosesləri yönləndirmək rolunda çıxış etməkdədir. Son hadisələr də bunu deməyə əsas verir. 
Ankara yaranmış fürsətdən faydalanaraq həm Türkiyənin təhlükəsizlik sisteminə ciddi təhdid yaradan PYD/YPG terror təşkilatının zərərsizləşdirilməsinə, həm də Suriyada sabitliyin təmin olunması istiqamətində fəal aktor rolunu oynamaqdadır. 

Artıq PYD/YPG terror təşkilatının nəzarətində olan Tel-Rifat bölgəsi Türkiyənin həyata keçirdiyi antiterror əməliyyatı nəticəsində təmizlənərək nəzarətə götürülüb. Növbəti mərhələ Minbiçin terrorçulardan təmizlənməsidir. Ankara bununla da PYD/YPG terror təşkilatının Türkiyəyə yaratdığı təhdidləri minimuma endirir. Digər tərəfdən isə bölgədə Ankarasız hər hansı böhranın həll oluna bilməyəcəyini, həm də gücünü beynəlxalq aləmə nümayiş etdirir.

Ankara bundan sonrakı mərhələdə də proseslərdə ciddi rol oynayan regional güclərdən biri olacaq. Bunun üçün Türkiyə ciddi avantajlara malikdir.

Birincisi, Ankara böhranın Suriyanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həllinin tərəfdarıdır.

İkincisi, Suriya xalqının Türkiyəyə olan müsbət münasibətidir. Münaqişə nəticəsində Suriyanı tərk edən qaçqınların 3 milyonu Türkiyə ərazisində özünə sığıancaq tapıb və bunların arasında təkcə ərəblər deyil, o cümlədən kürdlər, druzlar, türkmənlər, nusranilər və digərləri var. Türkiyənin himayədarlığı ilə onlar rahatca öz yurdlarına geri dönə bilərlər.

Üçüncüsü, Ankarasız bölgəni yenidən dizayn etmək qeyri-mümkün olacaq. Bunu artıq Qərb, İsrail və  digər güclər də anlamaqdadır. 

Qarşıdakı mərhələdə proseslər necə inkişaf edə bilər və nə gözlənilir? Proseslər belə davam edərsə və müxalif güclər Suriyada nəzarət imkanlarını genişləndirərsə, o zaman Əsəd rejiminin hakimiyyətinin yıxılması labüd olacaq.

Əsəd və panik durumda olan komandası böhrandan çıxıb Suriyanın ərazi bütövlüyünü bərpa edib sabitliyi təmin etmək istəyirsə, vaxt itirmədən Ankara ilə danışıqlara başlamalıdır. Əsəd belə bir addım atmayacaqsa, Suriyada böhran daha da dərinləşə bilər.

Digər aktorlar da Əsədlə razılığa gələ bilməsə, onda Suriyada Əsədsiz müvəqqəti hakimiyyətin qurulması gündəmdə olacaq. Bu Suriyanın federasiyalaşdırılması şəklində də ola bilər və belə bir plan istisna edilmir.

İsrail, ABŞ, PKK, Körfəz və digər aktorların belə bir niyyəti ortadadır və buna uyğun olaraq planlar qururlar. Mövcud vəziyyətdə Türkiyənin rolu əhəmiyyətli şəkildə ortaya çıxır. Moskva və Tehranın təsir dairəsinin zəifləməsi fonunda Ankaranın önə çıxması onların da marağına uyğundur. Bu üç ölkə Suriya böhranını həll etmək üçün Astana prosesini həyata keçirirdilər. O baxımdan Moskva və Tehran Suriyada istəyinə nail ola bilməyəcəyi təqdirdə, Ankaraya dəstək vermələri məntiqli olar. Əgər müvəqqəti hakimiyyət yaradılacaqsa Ankara Suriyadakı bütün etnik qrupların təmsilçilərinin iştirakı ilə hökumət formalaşdırılmalıdır. Odur ki, Ankara mövcud aktivliyini qoruyub saxlamaqla yaranaşı, proseslərdə daha çevik olmalı, yaranmış fürsətləri özünün və bölgənin xeyrinə dəyişməyi bacarmalıdır. Belə olarsa, o zaman Ankara İsrail və Qərbin Türkiyəyə qarşı planlaşdırdıqları çirkin oyunları puça çıxarmış olacaq.

Ankara həm Suriyanın, həm də Yaxın Şərqin yenidən dizayn olunmasındakı həlledici rolunu qoruyub saxlamalıdır və saxlayacaq da... Gedən proseslər isə bunu deməyə əsas verir. 

Mürtəza
Ölkə.Az

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:126
embedMənbə:https://olke.az
archiveBu xəbər 03 Dekabr 2024 16:59 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see191

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see186

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see142

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see140

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see134

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see134

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see132

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see132

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see131

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see131

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see129

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

19 Oktyabr 2025 19:18see128

Rıbin və həyat yoldaşı öləcəkləri halda tək oğul övladlarına təlimatlar tərtib ediblər...

20 Oktyabr 2025 00:18see126

İş adamı hava limanında həbs edildi

20 Oktyabr 2025 20:43see125

Oyundan sonra duş qəbul edə bilmədilər Atletiko dan UEFA ya şikayət

21 Oktyabr 2025 00:12see125

Sabah yağış yağacaq

19 Oktyabr 2025 13:05see125

Əməkdar artist Yadigar Muradovun vəziyyəti stabilləşib

19 Oktyabr 2025 18:49see125

Elmar Məmmədyarovdan açıqlama: “Kimin qarın ağrısı varsa, adımı hallandırır”

19 Oktyabr 2025 21:04see124

Qara zirə yağı: Hər dərdin dərmanı

20 Oktyabr 2025 05:06see121

Səhər yeməyində turşu yeməyin 5 faydası

21 Oktyabr 2025 02:51see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri