Azad edilmiş ərazilərin yeni siması: Kəlbəcərə açılan böyük inkişaf yol

Vətən müharibəsindən sonra azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən infrastruktur layihələri Azərbaycanın dövlətçilik tarixində yeni inkişaf mərhələsini müəyyən edir. Bu layihələr yalnız dağıdılmış şəhər və kəndlərin bərpasına deyil, həm də regionun ümumi iqtisadi-sosial inkişafına, əhalinin rahat şəkildə məskunlaşdırılmasına və işğaldan azad olunmuş torpaqların ölkənin ümumi iqtisadi sisteminə reinteqrasiyasına xidmət edir. Bu baxımdan Toğanalı–Kəlbəcər–İstisu avtomobil yolunun tikintisi xüsusi strateji və praktiki əhəmiyyət daşıyan layihələrdən biridir. Birincisi, bu yol Kəlbəcər rayonunun Azərbaycanın digər bölgələri ilə birbaşa əlaqəsini təmin edən ən əsas nəqliyyat arteriyalarından biridir. Dağlıq relyefə malik bu əraziyə daxil olmaq uzun illər çətin idi, lakin yeni tikilən yol müasir mühəndis həlləri ilə yüksək standartlara uyğun şəkildə inşa edilir. Tunellər, körpülər, qalereyalar və süni qurğular vasitəsilə yol həm təhlükəsizlik, həm də fasiləsiz hərəkət baxımından davamlılığı təmin edir. Bu isə Kəlbəcərin bütün ilboyu etibarlı, rahat və təhlükəsiz şəkildə ölkənin əsas yollarına bağlanmasına imkan yaradır.

İkincisi, Toğanalı–Kəlbəcər–İstisu avtomobil yolunun tikintisi region iqtisadiyyatının canlanmasının əsas şərtlərindən biridir. Kəlbəcərin zəngin su ehtiyatları, turizm potensialı, mineral resursları və kənd təsərrüfatına yararlı torpaqları bu yol vasitəsilə daha əlçatan olur. Xüsusilə İstisu kurort zonası kimi unikal turizm məkanına gediş-gəlişin rahatlaşması bölgəyə turist axınını artırmaqla yanaşı, yeni iş yerlərinin açılmasına, xidmət və turizm sektorunun sürətli inkişafına şərait yaradır. Yolun istifadəyə verilməsi nəticəsində Kəlbəcər iqtisadi fəaliyyət mərkəzinə çevrilmək potensialına malikdir.

Üçüncüsü, bu yol bölgədə bərpa və quruculuq işlərinin sürətlənməsi baxımından əvəzsiz rol oynayır. Tikinti materiallarının, avadanlıqların və işçi qüvvəsinin əraziyə daşınmasını asanlaşdırmaqla infrastrukturun bərpasını daha effektiv edir. Eyni zamanda yeni yaşayış məntəqələrinin salınması, enerji xətlərinin çəkilməsi, məktəb, xəstəxana və digər sosial obyektlərin tikintisi üçün logistika imkanlarını genişləndirir. Yol nəqliyyat əlaqələri ilə yanaşı, ümumi infrastrukturun dayanıqlığını təmin edən mühüm sütunlardan birinə çevrilir.

Toğanalı–Kəlbəcər–İstisu yolu Azərbaycanın strateji təhlükəsizlik arxitekturasının mühüm tərkib hissəsidir. Kəlbəcərin sərhəd bölgələri də nəzərə alınaraq, burada sürətli nəqliyyat əlaqəsinin qurulması müdafiə qabiliyyətini gücləndirir və regionda sabitliyin saxlanmasına töhfə verir. Bu yol həm dövlət nəzarətinin, həm də fövqəladə hallara operativ reaksiyanın təmin olunmasında mühüm elementdir. Bu yolun inşası azad edilmiş ərazilərin bərpasının dövlətin uzunmüddətli strategiyasının ayrılmaz hissəsidir. Yol təkcə nəqliyyat vasitəsi deyil, eyni zamanda “Böyük Qayıdış” proqramının əsas dayaq nöqtələrindən biri kimi insanların öz yurdlarına təhlükəsiz və rahat şəkildə dönməsi üçün fundamental infrastruktur yaradır. Bu layihə dövlətin Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun gələcəyinə dair qətiyyətini, gücünü və iradəsini nümayiş etdirir. Toğanalı–Kəlbəcər–İstisu avtomobil yolunun tikintisi bölgənin sosial-iqtisadi dirçəlişinə, turizm potensialının açılmasına, təhlükəsizlik imkanlarının genişlənməsinə və ümumilikdə Azərbaycanın yeni inkişaf modelinin formalaşmasına xidmət edən strateji əhəmiyyətli layihədir.

Toğanalı–Kəlbəcər–İstisu avtomobil yolunun tikintisi eyni zamanda regionun ümumi inkişaf konsepsiyası ilə sıx bağlıdır və dövlətin azad olunmuş ərazilər üzrə müəyyənləşdirdiyi yeni idarəetmə modelinin mühüm komponentidir. Bu yol yalnız nəqliyyat vasitəsi rolunu oynamır, həm də Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun dayanıqlı inkişafının əsası olan bərpa ekosisteminin mərkəzində dayanır.

Bir tərəfdən, yolun tikintisi Kəlbəcər rayonunun gələcək urbanizasiya xəritəsini müəyyənləşdirir. Çünki müasir yol infrastrukturu olmadan şəhərsalma, sənaye zonalarının yaradılması və turizm mərkəzlərinin inkişafı mümkün deyil. Bu səbəbdən də yeni yol rayonun yaşayış məntəqələrinin planlaşdırılması, əhalinin məskunlaşdırılması və yeni iqtisadi klasterlərin yaradılması üçün əsas platforma rolunu oynayır. Bu, Kəlbəcərin 30 ildən sonra yenidən müasir Azərbaycan məkanına inteqrasiyasının gücləndirilməsinə xidmət edir.

  Digər tərəfdən, Toğanalı–Kəlbəcər–İstisu yolunun tikintisi ekologiya və təbiətin qorunması baxımından da mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İnşaat işləri zamanı tətbiq olunan ekoloji standartlar həm təbiətin, həm də unikal dağ-məsə ekosisteminin qorunmasına xüsusi diqqət yetirir. Müasir layihələndirmə təcrübələri relyefə uyğun olaraq ekoloji zərərin minimuma endirilməsini nəzərdə tutur. Bu isə bölgədə həm təbii sərvətlərin, həm də turizm potensialının uzunmüddətli qorunmasına xidmət edir.

  Yol həmçinin Kəlbəcər rayonunda sosial rifahın yüksəldilməsi üçün əsas şərtlərdən biridir. Müasir nəqliyyat əlaqələri əhaliyə tibbi xidmətlərə, təhsil ocaqlarına, sosial infrastruktur obyektlərinə daha sürətli və təhlükəsiz çatmaq imkanı yaradır. Bu, bölgəyə qayıdacaq sakinlərin həyat keyfiyyətini yüksəldir və onları öz doğma torpaqlarında uzunmüddətli və dayanıqlı şəkildə məskunlaşmağa həvəsləndirir. Beləliklə, yol həm də sosial stabilliyin təmin olunmasında mühüm element kimi çıxış edir. Əlavə olaraq, yolun istifadəyə verilməsi qonşu regionlarla iqtisadi inteqrasiyanı genişləndirəcək. Kəlbəcər rayonunun əlaqələrinin artması Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonunun digər mərkəzləri — Laçın, Qubadlı və Zəngilanla koordinasiyalı şəkildə inkişafını sürətləndirəcək. Bu, region daxilində vahid iqtisadi məkanın formalaşmasına, məhsul və xidmətlərin daha səmərəli dövriyyəsinə və ümumi əmək bazarının genişlənməsinə şərait yaradacaq. Ən önəmlisi isə bu yol Azərbaycan dövlətinin gücünü, iradəsini və azad edilmiş ərazilərin tam bərpasına olan sadiqliyini simvolizə edir. On illərlə dağıdılmış və viran qoyulmuş ərazilərdə bu miqyasda layihələrin reallaşdırılması dünya miqyasında nadir görülən layihələrdəndir. Bu, Cənab Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən böyük quruculuq strategiyasının real nəticəsi, Azərbaycanın iqtisadi gücünün və siyasi iradəsinin göstəricisidir.     Toğanalı–Kəlbəcər–İstisu avtomobil yolu təkcə bir infrastruktur layihəsi deyil, bütövlükdə Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun müasir inkişaf konsepsiyasının təməl daşlarından biridir. Bu yol həm iqtisadi yüksəlişi, həm sosial dinamikaları, həm də strateji üstünlükləri birləşdirərək bölgəni Azərbaycanın yeni inkişaf mərkəzlərindən birinə çevirmək potensialına malikdir.

Rəhman Ağabalayev

YAP Qusar rayon təşkilatının fəal üzvü