AZAL a görə Moskvaya gözlənilməz zərbə: Məşhur taktika sıradan çıxarıldı

AZAL-a məxsus “Embraer 190” tipli sərnişin təyyarəsinin qəzaya uğramasından bir il ötür. Hadisə nəticəsində ekipaj üzvləri də daxil olmaqla onlarla insan həyatını itirdi, xeyli sayda sərnişin isə müxtəlif dərəcəli xəsarətlər aldı. Bu faciə müstəqil Azərbaycanın mülki aviasiya tarixində ən ağır hadisələrdən biri kimi yadda qaldı.

İlkin və sonrakı araşdırmalar göstərdi ki, qəza sıradan texniki nasazlıq və ya pilot səhvi ilə izah edilə bilməz. Təyyarənin Qroznı şəhərinə yaxınlaşdığı vaxt Rusiya hava məkanında rabitə və naviqasiya problemləri yaşadığı, daha sonra isə radarlardan itdiyi məlum oldu. Rəsmi məlumatlara əsasən, hadisə Rusiyanın hava hücumundan müdafiə və radioelektron mübarizə sistemlərinin fəaliyyəti fonunda baş verib. Məhz bu məqam qəzanı təkcə aviasiya hadisəsi deyil, həmçinin dövlətlərarası məsuliyyət və təhlükəsizlik məsələsi səviyyəsinə qaldırdı.

Hadisədən sonra Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Azərbaycan Prezidentinə zəng edərək üzrxahlığını bildirsə də, Bakının günahkarların cəzalandırılması və kompensasiyanın ödənməsi tələbləri hələ də tam yerinə yetirilməyib.

Globalinfo.az-a danışan deputat Elçin Mirzəbəyli deyib ki, təyyarəmizin Rusiya səmasında vurulmasından ötən 365 gün təkcə faciənin ağrısını deyil, həm də regionun siyasi arxitekturasında baş verən ciddi dəyişiklikləri üzə çıxardı:

“Mahiyyət etibarilə bu hadisə Bakı-Moskva münasibətlərində, o cümlədən Azərbaycanın ictimai rəyində dönüş nöqtəsinə çevrildi və illərlə formalaşdırılmış bir sıra siyasi mifləri darmadağın etdi.

Qəzanın ardınca münasibətlərin kəskinləşməsi gözlənilən idi. Lakin əsas məsələ gərginliyin özü yox, Azərbaycanın bu prosesdə sərgilədiyi qətiyyətli, ədalətli olduğu qədər də güzəştsiz mövqe idi. Rəsmi Bakı emosiyalara qapılmadan, amma qətiyyətli və prinsipial xətt yürüdərək göstərdi ki, dövlət maraqları və milli ləyaqət istənilən geosiyasi tərəddüddən üstündür. Bu yanaşma xüsusilə Moskva üçün gözlənilməz idi. Çünki postsovet məkanında uzun illər formalaşmış “Rusiya amili” adətən ehtiyatlı davranışı diktə edirdi.

Məhz bu qəza Rusiya mifinin dağılması baxımından simvolik xarakter aldı. Aydın oldu ki, Azərbaycan artıq təkcə balanslaşdırıcı diplomatiya aparan yox, həm də öz mövqeyini açıq və sərt şəkildə müdafiə etməyi bacaran regional gücdür. Kremlin alışdığı loyal və ya susqun ritorika bu dəfə işləmədi. Bakı güzəştə getmədi, məsuliyyətin adını çəkdi və beynəlxalq hüquq müstəvisində haqlı mövqeyini qorudu.

Elçin Mirzəbəyli 

Ötən bir il ərzində Azərbaycan dövləti öz iradəsini, siyasi yetkinliyini və suveren qərarvermə qabiliyyətini tam mənası ilə nümayiş etdirdi. Bu, təkcə Rusiya ilə münasibətlər kontekstində deyil, ümumən Azərbaycanın beynəlxalq mövqeyi baxımından mühüm mesaj kimi də qəbul oluna bilər.

İndi əsas sual gələcəyə aiddir. Rusiya ilə barış mümkün olacaqmı? Ehtimal ki, müəyyən dialoq kanalları açıq qalacaq, çünki coğrafiya və iqtisadi maraqlar bunu diktə edir. Lakin münasibətlərin əvvəlki formatda davam etməsi real görünmür. Etimad zədələnib və bu, asanlıqla bərpa olunan resurs deyil. Gələcək münasibətlər daha soyuq, daha praqmatik və emosiyalardan uzaq çərçivədə formalaşacaq.

Bir il əvvəl baş verən faciəvi qəza siyasi ayılma anı idi. Azərbaycan bu sınaqdan güclənərək çıxdı və göstərdi ki, onunla hesablaşmaq məcburiyyətindədirlər. Bu isə artıq geri dönüşü olmayan reallıqdır”.

Turan Rzayev
Globalinfo.az