Azərbaycan və İran arasında ikitərəfli münasibətlərin inkişaf mərhələləri ŞƏRH

Azərbaycanla İran arasındakı dostluq münasibətlərinin tarixi qədim dövrlərə təsadüf edir. Qədim köklərə dayanan dostluq, qardaşlıq münasibətləri Azərbaycanın 1991-ci ildə müstəqillik əldə etməsindən sonra da davam etdirilmiş, iki ölkə arasında müxtəlif sahələri əhatə edən müqavilələr imzalanmış, layihələr qəbul edilmişdir.

1997-ci il mart ayının 7-dən iki ölkə arasında parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu yaradılıb. Azərbaycanla İran arasındakı dostluq qardaşlıq münasibətləri nəticəsində Azərbaycanın Tehranda Azərbaycan səfirliyi, Təbrizdə General-Konsulluğu, İranın da Bakıda İran səfirliyi, Naxçıvanda isə General-Konsulluğu fəaliyyətə başlamışdır.

2024-cü ildə İran İslam Respublikasına əslən azərbaycanlı olan Məsud Pezeşkianın Prezident seçilməsi ilə iki ölkə arasında yeni siyasi və mədəni birgəliyin təməli qoyulur.

Azərbaycanla İran arasındakı əlaqələrin daha da möhkəmlənməsi məqsədilə 2025-ci il aprel ayının 28-də Bakıda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevlə İran İslam Respublikasının Prezidenti Məsud Pezeşkian arasında görüş baş tutur. Görüşdən sonra Ölkə Başçıları bəyanatla mətbuat qarşısında çıxış edirlər.

Ölkə Başçısı İlham Əliyev İran İslam Respublikasının Prezidenti Məsud Pezeşkianı salamlayaraq, bu görüşün iki ölkə arasındakı dostluq, qardaşlıq münasibətlərinə mühüm təsir göstərəcəyindən söhbət açır. Cənab Prezident İlham Əliyev diqqəti əsrlər boyu xalqlarımız arasındakı mehriban qardaşlıq əlaqələrinə yönəldərək, dövlətlərarası münasibətlərin möhkəm təməl üzərindən inkişaf etdiyini vurğulayır. Söhbət əsnasında İlham Əliyev bu görüşün nəticəsi olaraq prezidentlər arasında mühüm sənədlərin imzalandığını, İranla Azərbaycanın bir çox sahələrdə bir-birlərinə yaxınlaşmaq istədiyini iştirakçıların diqqətinə çatdırır.

Azərbaycanın İranla bir çox sahələrdə əməkdaşlığına diqqəti yönəldən Cənab prezident İlham Əliyev onu da qeyd edir ki: “İstər BMT olsun, istər İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, ECO, Qoşulmama Hərəkatı və digər təşkilatlar çərçivəsində daim bizim nümayəndələrimiz bir-birinin yanındadır”.

Görüş zamanı ölkə başçısı İlham Əliyev onu da qeyd etdi ki, gündəlik məsələlər arasında regional təhlükəsizliyin təmin edilməsi, ticarət əlaqələrinin möhkəmləndirilməsi və inkişaf etdirilməsi də öz əksini tapmışdır.

Azərbaycanla İran arasında nəqliyyat məsələlərinə aydınlıq gətirən İlham Əliyev qeyd edir ki: “Hazırda biz, sadəcə olaraq, artacaq yükləri nəzərə alaraq öz nəqliyyat imkanlarımızı və infrastrukturumuzu genişləndiririk. İstər dəniz limanı olsun, dəmir yolu olsun, avtomobil nəqliyyatı olsun – bütün bu istiqamətlər üzrə gözlənilən böyük yük həcmlərini qəbul etmək və ötürmək üçün biz böyük sərmayə qoyuluşu layihələrinə başlamışıq”.

Görüş zamanı mədəni əlaqələrin də möhkəmlənməsi istiqamətində söhbət aparılmış, konkret göstərişlər verilmişdir. Ölkə Başçısı İlham Əliyev Cənab Prezident Pezeşkianiyə İranda bir neçə gün əvvəl baş vermiş faciə ilə əlaqədar bir daha başsağlığı verir. Görüşün sonunda İlham Əliyev İran Prezidentinə Azərbaycana səfər etdiyi üçün öz səmimi təşəkkürünü bildirir.

Cənab Prezident İlham Əliyevin xoş arzularını və baş sağlığını səmimi qarşılayan İran İslam Respublikasının Prezidenti Məsud Pezeşkiani da görüş zamanı bəyanatla çıxış edərək, Prezident İlham Əliyevə öz təşəkkürünü bildirir. Prezident Pezeşkiani ölkələrarası münasibətlərə din, mədəniyyət, etiqad, siyasət kimi amillərin mühüm təsirindən söhbət açaraq, Prezident İlham Əliyevlə birgə gələcək strateji planın hazırlanması haqqında verilmiş göstərişə xoş münasibətini bildirir. Prezident Pezeşkiani qeyd edir ki: “Əgər biz müsəlman ölkələri, regional dövlətlər və qonşular, qədim dövrlərdən bir yerdə olmuş qardaş və bacılar əl-ələ verib bir-birinin ərazi bütövlüyünə hörmətlə yanaşsaq, dünyaya baxışlarımız qarşılıqlı qaydada razılaşdırılmış olacaq. Beləliklə, bütün sahələrdə əməkdaşlıq edə bilərik. Elə bir bölgə yarada, ölkələr arasında elə bir əlaqə qura bilərik ki, Avropa ölkələri arasında olan əlaqələrdən daha üstün olsun”. Görüşün sonunda Prezident Pezeşkiani Cənab Prezident İlham Əliyevə qonaqpərvərliyinə görə öz səmimi təşəkkürünü bildirdi.

Görüş zamanı “Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi ilə İran İslam Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi arasında 2025-2027-ci illər üçün Siyasi Məsləhətləşmələr Proqramı”, “Azərbaycan Respublikasının Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi ilə İran İslam Respublikasının Yol və Şəhərsalma Nazirliyi arasında 2025-2026-cı illər üçün nəqliyyat sahəsində hərtərəfli əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu”, Azərbaycan Respublikasının Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi ilə İran İslam Respublikasının Yol və Şəhərsalma Nazirliyi arasında “Dənizçilərin hazırlanmasına, onlara diplom verilməsinə və növbə çəkməyə dair 1978-ci il tarixli Beynəlxalq Konvensiya”nın (əlavələrlə) I\10-cu qaydasına əsasən sertifikatların qarşılıqlı tanınmasına dair Anlaşma Memorandumu”, “Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi ilə İran İslam Respublikasının Mədəniyyət və İslami İrşad Nazirliyi arasında 2025-2028-ci illər üzrə Mədəni Mübadilə Proqramı” qəbul edildi.

Pərvanə Talıbova

YAP Yasamal rayon təşkilatının fəalı, Azərbaycan Milli Konservatoriyası tərkibində İncəsənət Gimnaziyasının müəllimi