“Benzin, ərzaq da bahalaşacaq” Günay Hüseynovadan SƏRT tənqid

“Məlumdur ki, 1 oktyabr tarixindən etibarən qəbul edilən qərara əsasən avtobus və metronun qiymətində artım olacaq”.

Tribunainfo.az-a danışan İqtisadiyyat Elmləri üzrə fəlsəfə doktoru iqtisadçı-ekspert Günay Hüseynova bildirib ki, bunu düzgün addım hesab etmirəm. Çünki əhalinin gəlirləri artmayıb ki, xərcləri də artsın. 10 qəpiklik artım, minimum görünə bilər, lakin bir şəxsin bir ay ərzində 23-25 manat xərci deməkdir.

G. Hüseynovanın sözlərinə görə, vətəndaş gün ərzində bir neçə nəqliyyat vasitəsi dəyişirsə, aya hesabladıqda bu böyük rəqəm edir.

“Nəzərə almaq lazımdır ki, əhalinin gəlirləri, təqaüdlər, əməkhaqqılar ildə bir dəfə artırılır. Əsasən, bir yanvar tarixindən etibarən açıqlanır. Lakin ilin bu dönəmində qiymətin artmasını Mən məqsədəuyğun hesab etmirəm. Açıqlamada bildirilib ki, xidməti keyfiyyətin artırılması üçün edilib. Xidməti keyfiyyətdən də əhali məmnun deyil. Çünki dəyişən avtobuslar olur. Oturacaqlar həminki kimidir. İllərlə qalan bir problem var ki, yayda soyuducu açılmır, qışda istilik verilmir. Bundan əlavə şoferlərin maarifləndirilməsi lazımdır. Çünki əksər sürücülər sərnişinlərə qarşı çox kobud rəftar edirlər. Onların müəyyən təlimlərə göndərilməsi lazımdır. Maarifləndirmə bu sistemin tərkib hissəsi olmalıdır. Xidməti keyfiyyətin yaxşılaşdırılması üçün vətəndaşın cibindən pul çıxırsa, sadaladıqlarım da xidməti keyfiyyətdir. Bizim hal-hazırdakı xidməti keyfiyyətimiz heç standartlara da uyğun deyil. Ola bilər ki, yeni avtobuslar gətirilir. Yeni avtobusların gətirilməsi xidməti keyfiyyətin yüksəldilməsi demək deyil. Yeni kartlar çıxır, kartın öz məbləği olur. Lakin xarici ölkələrin təcrübəsində bu belə deyil. Hər kart sahibinin mütləq qeydiyyatı və şəkli olur. Eyni zamanda vəsiqəsinin seriya nömrəsi yazılır. Başqası həmin şəxsin kartını istifadə edə bilməz.
Ümumiyyətlə yaxşı olardı ki, hər bir təbəqə üçün xüsusi, endirimli tariflər yaradılsın. Türkiyədən nümunə çəkim: 65 yaş üstü şəxslər üçün gedişhaqqı tamamilə pulsuzdur. Bizdə də düşünülür ki, endirimlər tətbiq olunsun. Yəni, tələbəyə və yaxud da təqaüdçüyə edə biləcəkləri endirim nə üçün sıravi vətəndaşın cibindən ödənməlidir?!
Ona görəmi xidməti keyfiyyət adı altında gedişhaqqı artırıldı?!
Kartların fərdi olması təhlükəsizlik amili üçün də faydalıdır. Evdən qaçma və yaxud başqa neqativ hallarda həmin şəxsin yeri məlum olur. Həmçinin biz müəyyən edə bilərik ki, bir şəxs bir ay ərzində minimum neçə dəfə gedişhaqqı istifadə edib. Gələcəkdə də qiymət tənzimlənməsi ilə bağlı bu statistik rəqəmlərə əsasən təyin etmək olar. Ancaq kor-koranə xidməti keyfiyyət adı altında sadəcə yeni avtobusların gətirilməsi məqsədəuyğun deyil. Çünki vətəndaş üçün heç bir dəyişiklik olmur. Gəlir artırsa biz qiymət artımına necə haqq qazandıraq? Qiymət artımını da Avropa ilə müqaisə edirlər. Avropada qiymət qalxanda vətəndaşın cibindən pul almırlar. Dövlət büdcəsindən vəsait ayrılır və gəlirlərə əsasən tənzimlənir. Yoxsa ki, ilin müəyyən fəslində, birdən-birə yanacağın qiyməti atmadan xidməti keyfiyyət adı altında nəyə görə qiymət artmalıdır?! Məlumdur ki, digər şəhərlərdən işləmək üçün Bakıya üz tutan saysız-hesabsız vətəndaşlar var. Urbanizasiya prosesi var. Xüsusilə də Xırdalan, Sumqayıt və s. həmin yerlərin sakinləri paytaxt Bakıya iş üçün üz tuturlar. Onlar bir neçə nəqliyyat vasitəsi dəyişməklə yanaşı yollarda tıxacda qalırlar. Tıxac məsələsini həll etmək xidməti keyfiyyətdir.
Yanacağın qiymətində də artım gözlənilir. Növbəti ildə də gedişhaqqının qiymətində dəyişiklik olacaq. Bu zaman yanacağın qiymətindəki artım təkcə avtobus və ya metro fəaliyyətində deyil, ərzaq və qeyri ərzaq məhsullarında da daşınma xərclərinə bağlı olaraq qiymət artımına səbəb olacaq.
AYNA-nın idarə heyətinin sədrinin xidməti keyfiyyətlə bağlı açıqlamasını dinlədim. Xidməti keyfiyyətin yaxşılaşdırılmasını görmək istəyirlərsə, həmin qurumun nümayəndələri öz avtomobilləri ilə deyil, metro və nəqliyyat vasitələrindən istifadə etsinlər, onlar da o xidti keyfiyyətdən yararlansınlar. Madam ki, deyirlər vətəndaşlar üçün keyfiyyət yaxşılaşdırılır. Onlar da o keyfiyyətdən faydalansın. 10 qəpik artıq versinlər, həmin “keyfiyyəti” özləri də yaşasın. İlk təcrübəni özləri həyata keçirsin”.

Dəniz Pənahova