Beynimiz bizi aldadırmış: Yaddaşımız eyni hadisəni heç vaxt eyni saxlamır

Araşdırmalar zamanı məlum olub ki, insan beyin eyni xatirəni hər dəfə fərqli şəkildə yaddaşa həkk edir.

Yenisabah.az xəbər verir ki, “Nature” jurnalında dərc olunan yeni araşdırmaya görə, xatirələr zamanla fərqli neyron qrupları tərəfindən aşkar edildikcə beyində dəyişikliklərə məruz qalır.

Məlumata görə, siçanlar üzərində aparılan təcrübə göstərib ki, xatirələr sabit deyil və beyində hər dəfə yenidən formalaşır. Əvvəllər alimlər xatirələrin hipokampusda yerləşən “yer hüceyrələri” tərəfindən sabit şəkildə qorunduğunu düşünürdülər, lakin hazırda bu nəzəriyyə şübhə altına alınıb. pizza sifarişi

Şimali-Qərb Universitetinin (ABŞ) professoru Daniel Dobeck bildirib ki, 2013-cü ildə aparılan araşdırmalar beyində məkan yaddaşının sabit olmadığını sübut edib. Onun sözlərinə görə, siçanlar labirintə təkrar girdikdə bəzi neyronlar aktiv qalsa da, aktiv neyron qrupları zamanla dəyişib. Bu hadisə “hipokampal təmsil dəyişməsi” adlandırılıb.

Yeni təcrübədə alimlər siçanları virtual reallıq mühitində sınaqdan keçiriblər. Onlar xüsusi qaçış trenajorunda hərəkət edərək ekranlarda sabit labirint simulyasiyasını izləyiblər. Xarici amilləri aradan qaldırmaq üçün hər turda eyni qoxu və sabit səs fonu yaradılıb. Neyron aktivliyi isə real vaxtda izlənilib.

Nəticələr göstərib ki, mühit tam nəzarət altında olsa belə, neyronların çoxu zaman keçdikcə dəyişib. Yalnız 5-10 faiz hüceyrə ənənəvi “yer hüceyrəsi” kimi sabit qalıb. Bu sabit hüceyrələrin daha yüksək oyanıqlığa sahib olması, məhz həmin xüsusiyyətin xatirələrin qorunmasında rol oynadığını göstərib.

Alimlər hesab edir ki, bu dəyişmə beyinə oxşar təcrübələri bir-birindən ayırmaqda kömək edir. Yəni insan eyni məkanı (iş, məktəb, park) dəfələrlə ziyarət etsə də, həmin səfərləri yaddaşında fərqli şəkildə saxlaya bilir.

Araşdırma həmçinin göstərib ki, ən sabit xatirələr yüksək oyanıqlığı saxlayan hüceyrələrlə bağlıdır. “Beyin yaşlandıqca hipokampal hüceyrələr daha az oyanıqlı olur. Ola bilsin ki, yaşla yaddaş zəifləməsinin səbəblərindən biri də budur. Əgər bu oyanıqlığı artırmaq və ya qorumaq mümkün olsa, yaddaş da daha uzunmüddətli qoruna bilər. Lakin bunun üçün əlavə araşdırmalara ehtiyac var.

Aydan Hacı