BMT: Bəşəriyyət qlobal istiləşməni 1,5 dərəcəyə qədər saxlaya bilməyəcək

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ətraf Mühit Proqramı (UNEP) bu həftə rəsmi olaraq elan edib ki, növbəti onillikdə Yer kürəsində temperatur sənayeləşmədən əvvəlki səviyyələrlə müqayisədə istiləşmənin kritik həddini - 1,5 dərəcə Selsi üstələyəcək.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "Live Science" yazıb. 

Bu həddən aşağıda qalmaq üçün dünya 2035-ci ilə qədər illik istixana qazı tullantılarını 2019-cu il səviyyəsindən 55% aşağı salmalıdır. Lakin hesabatda deyilir ki, bir çox ölkə buna nail olmaq üçün az şans qoyub.

UNEP hesabatda bildirib: "Lazım olan azalmaların miqyası, onların həyata keçirilməsi üçün mövcud olan qısa müddət və çətin siyasi mühit nəzərə alınmaqla, növbəti onillikdə 1,5°C-dən daha böyük bir aşımın baş verməsi ehtimalı var".

On il əvvəl ölkələr Paris Sazişini imzalayaraq temperaturu 1,5°C-dən aşağı saxlamaq və qlobal istiləşməni "çox aşağı" 2°C ilə məhdudlaşdırmaq üçün işləməyə razılaşıblar. Bu hədəflər tədricən istiləşmənin meşə yanğınları, quraqlıq və istilik dalğaları kimi iqlim hadisələrini necə şiddətləndirə biləcəyinə dair elmi qiymətləndirmələrə əsaslanırıb.

1,5°C ilə müqayisədə 2°C istiləşmə dünya əhalisinin həddindən artıq istiyə məruz qalma nisbətini ikiqatdan çox artıra bilər. Arktika dənizində buzsuz yayların 1,5°C-dən aşağı temperaturda hər 100 ildə bir dəfə baş verəcəyi proqnozlaşdırılır, lakin 2°C istiləşmə bunu on ildə bir dəfə baş verən hadisəyə çevirəcək. Mərcan rifləri də 29% azalacaq. Və 2°C-də 1,5°C ilə müqayisədə 38% daha çox əbədi buzlaq əriyəcək.

UNEP-in yeni hesabatında bildirilir ki, 2°C həddindən aşağıda qalmaq üçün ölkələr 2035-ci ilə qədər tullantıları 2019-cu il səviyyəsindən 35% aşağı endirməlidirlər. UNEP xəbərdarlıq edib ki, əgər işlər adi qaydada davam edərsə, dünya 2100-cü ilə qədər 2,8°C istiləşə bilər.

Yenə də, proqnoz ötən ilki Emissiya Fərqi Hesabatından bir qədər daha optimistdir. Hesabatda ölkələr daha iddialı öhdəliklər götürməsələr, dünyanın 3,1°C istiləşə biləcəyi aşkar edilib.

Hesabatda deyilir ki, bu il Çin kimi ayrı-ayrı ölkələrdən yeni öhdəliklər çətinliklə irəliləyib. Alimlər bildiriblər ki, ölkələr hələ də Paris Sazişinin məqsədinə çatmaqdan uzaqdırlar.

UNEP hesabatı Braziliyada keçiriləcək BMT-nin iqlim sammiti COP30-un başlamasından bir neçə gün əvvəl dərc olunub. Burada Braziliyanın ölkələri ziyarət etmək və iqlim öhdəlikləri üzrə irəliləyişlərini izləmək səlahiyyətinə malik yeni qlobal ekoloji şura təklif etməsi gözlənilir.

Aydın