Dünya tarixində dönüş nöqtəsi: Su altında qalan bu sirli körpüdə nə baş verib?

Dünya tarixinin mühüm dönüş nöqtələrindən biri Berinq dənizinin dərinliklərində gizlidir.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu gün Şimal Amerika ilə Asiyanı ayıran bu soyuq boğazın keçmişdə, okean səviyyəsinin daha alçaq olduğu dövrdə, iki qitəni birləşdirən quru körpüsü olduğu düşünülür. Bu körpü insan və digər canlı növlərinin Amerika qitəsinə keçməsini təmin edib.

Elm adamları əvvəllər Berinq quru körpüsünün Sibirdəki quru otlaq ekosistemlərinə bənzədiyini hesab edirdi. Lakin son sonar və qazma texnologiyaları ilə aparılan tədqiqatlar körpünün əslində bataqlıqlar, daşqın yataqları və axar sularla örtülü olduğunu göstərir.

Çətin keçid şəraiti

Bu quru körpüsünün palçıqlı şəraiti bəzi növlərin keçidinə mane olub, digərlərinə isə bir yol açıb. ABŞ Geoloji Araşdırmalar Mərkəzinin mütəxəssisi Cenna Hill qeyd edir:

"Bu sulu, sürüşkən torpaq bəzi növlər üçün baryer yaratsa da, su ilə hərəkət edən növlər üçün bir yol olmuş ola bilər. Ümumilikdə bu mənzərəyə belə uyğunlaşır".

Bu tapıntılar "Son Buz Dövründə Berinq Quru Körpüsü: Möhtəşəm otlaq yoxsa bataqlıq?" adlı araşdırmada təqdim edilib və Amerika Geofizika Birliyinin 2024-cü il toplantısında müzakirəyə çıxarılacaq.

16 min 500 il əvvəl başlayan keçid

Son buz dövrünün sonunda, təxminən 11 min il əvvəl buzlaqlar əriyərək okeanları doldurmazdan öncə, Berinq quru körpüsü uzun bir köç dəhlizi idi. İnsanların bu körpüdən 16 min 500 il əvvəl keçdiyi və bunun Amerika qitəsinə ilk böyük köç olduğu bildirilir.

Bu dövrdə insanların çevikliyi onların nəm torpaqları keçməsinə tamamilə mane olmasa da, göl və bataqlıqların ətrafından dolanaraq indiki Alyaskaya doğru irəliləmələrini tələb edirdi. Lakin bəzi böyük buz dövrü heyvanları nəm mühitlər səbəbindən bu körpünü keçə bilməyib. Məsələn, tüklü kərgədanlar Şimal Amerikaya heç vaxt çatmayıb, eynilə 12 min il əvvəl məhv olan Amerika dəvələri və qısa sifətli nəhəng ayılar da Asiyadan keçid edə bilməyib.

Son buz dövründə yaşayan tüklü kərgədanı rəssamın təsviri

Körpü açıq olsa belə, çox güman ki, şərait belə köçün qarşısını alıb. Buz dövrü bizonu Şimali Amerikaya doğru iki böyük köç edib. Alyaska Fairbanks Universitetinin tədqiqatçısı Pamela Qroves deyir: 

"DNT analizi göstərir ki, Pleystosen/Buz Dövrü bizonları Berinq körpüsünün şərq və qərb hissələrində genetik cəhətdən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənirdi, bu da bizonun quru körpüsündən yalnız qərbə doğru hərəkət etdiyini göstərir. 

Yenə də bəzi ikonik ot bitkiləri keçmək üçün bir yol tapıblar.

"Bataqlıq olsa da, biz hələ də mamontların izlərini görürük. Ərazi əsasən sel və gölməçələr olsa da, ətrafda otlayan heyvanlar mövcud olub. Onlar yalnız yüksək quru əraziləri təqib edərək yuxarıya doğru irəliləyirdilər", deyə Alyaska Fairbanks Universitetinin paleogeoloqu Sarah Fouell bildirib.

Berinq quru körpüsünün xəritəsi. Açıq-qəhvəyi sahələr bir vaxtlar açıq ərazinin olduğunu göstərir

Bering quru körpüsünün bataqlıq mühiti, Alyaska Fairbanks Universitetinə məxsus 80 metrlik R/V Sikuliaq adlı oşinografik araşdırma gəmisi tərəfindən aşkar edilib.

Tədqiqatçılar sualtı əraziləri sonar texnologiyası ilə araşdıraraq quru körpüsünün alçaq yüksəklikli hissələrini müəyyən ediblər. Ümumilikdə 36 fərqli sualtı sahədən, su səthindən onlarla metr aşağıdan alınan çöküntü nümunələri toplanıb.

Bu çöküntülərdən əldə edilən məlumatlar - təzə su pirelərinin yumurta qabıqları, yosun qalıqları və digər göstəricilər - ərazinin bataqlıq olduğunu sübut edir.

Alyaska Fairbanks Universitetindən Sara Fouell qeyd edir:

"Biz bir neçə böyük göl axtarırdıq, lakin çox sayda kiçik göllər və çay kanalları ilə qarşılaşdıq".

Daha çox araşdırmaya yol açacaq

Bu yeni tapıntılar, ehtimal ki, əlavə elmi araşdırmaları təşviq edəcək. Bununla da, bu Arktik regionun bugünkü müxtəlif növ canlılarla zəngin dünyanın formalaşmasına necə kömək etdiyi barədə daha çox məlumat əldə edilə bilər.

Aydın