Əfşar Süleymani: Azərbaycanla İranın ortaq dəyərlər əsasında əməkdaşlı]; mümkün və vacibdir

Tərəflər arasında fikir ayrılıqları ola bilər, amma ortaq maraqlar əsasında birgə mövqe formalaşdırmaq mümkündür

İran Prezidenti Məsud Pezeşkianın Azərbaycana dair son açıqlamaları iki ölkə arasında münasibətlərin yenidən qurulması və gərginliklərin aradan qaldırılması baxımından mühüm siyasi siqnaldır. O, Azərbaycanla münasibətlərin səmimi, qardaşlıq ruhunda inkişaf etdirilməsinin vacibliyini vurğulayıb. Pezeşkianın fikirləri İranın xarici siyasətində daha balanslı xəttin formalaşacağına ümid yaradır.

Qeyd edək ki, Azərbaycan Baş nazirinin müavini Şahin Mustafayevin yaxın zamanda İrana səfər edəcək. Onun İran rəsmiləri ilə iki ölkənin İqtisadi Əməkdaşlıq üzrə birgə Komissiya çərçivəsində Azərbaycan və İran arasında iqtisadi tərəfdaşlıq mövzularını müzakirə edəcəyi və ehtimal edilən maneələrin aradan qaldırılması istiqamətində fikir mübadiləsi aparacağı bildirilir.

Mövzu ilə bağlı İranın Azərbaycandakı keçmiş səfiri Əfşar Süleymani Sherg.az-a açıqlama verib:

"Pezeşkianın son açıqlamaları demək olar ki, mənim də illərlə səsləndirdiyim fikirlərlə üst-üstə düşür. Mən bunu açıq şəkildə deməmiş ola bilərəm, amma mahiyyətcə bu yanaşmanı dəfələrlə ifadə etmişəm. Pezeşkian əsas problemə toxunub. 

Onun açıqlamalarına mənfi reaksiyalar da olub. Bu reaksiyaları əsasən məlum dairələrdən, İran-Azərbaycan münasibətlərinə daim mənfi yanaşan şəxslər və qruplar veriblər. Onlar məsələni başqa istiqamətlərə çəkməyə çalışıblar.

Ancaq əsas prinsip dəyişməz qalır: Azərbaycan müstəqil dövlətdir və hər bir ölkə kimi öz xarici siyasətini yürütmək haqqına malikdir. Ölkələr bir-biri ilə münasibətlərini qurarkən diqqət etməlidirlər ki, bu münasibətlər üçüncü ölkəyə mənfi təsir göstərməsin. Azərbaycanın İsraillə və ya digər ölkələrlə münasibətləri İran üçün təhlükə yaratmamalıdır, eyni zamanda İranın da Ermənistanla münasibətləri Azərbaycana qarşı yönəlməməlidir".

sabiq səfir Azərbaycanın öz ərazi bütövlüyünü bərpa etdiyini və İranla münasibətlərin normallaşması istiqamətində razılaşmaların əldə oluna biləcəyini bildirib:

"Azərbaycanda bəzi media orqanları və şəxslər İran-Ermənistan əlaqələrinə etiraz edirdilər. Ancaq bu gün qarşılıqlı anlaşma üçün daha əlverişli zəmin var.

Görünür Pezeşkian çalışır ki, imkan daxilində İranın xarici siyasətini daha balanslaşdırılmış şəkildə formalaşdırsın. İrandakı konstitusion sistemə görə, prezidentin səlahiyyətləri müəyyən çərçivələrlə məhdudlaşır. Lakin Pezeşkianın niyyəti və yanaşması ondan ibarətdir ki, heç bir ölkənin daxili işinə qarışılmasın və heç kim də İranın daxili işlərinə müdaxilə etməsin. Əsas odur ki, dostluq və əməkdaşlıq münasibətləri qurulsun və qorunsun.

Azərbaycan-İran münasibətlərində bu istiqamətdə bir başlanğıc ola bilər. Tarixən digər ölkələrlə də problemlər olub, lakin zamanla aradan qaldırılıb. Məsələn, bir vaxtlar İranla Səudiyyə Ərəbistan arasında münasibətlər tamamilə kəsilmişdi, sonra isə bərpa edildi. Misirlə münasibətlər isə hələ də bərpa olunmayıb. Pezeşkian bu istiqamətdə də çalışır və dəfələrlə bildirib ki, qonşu və müsəlman ölkələrlə əlaqələrə önəm verilməlidir.

İsrail-İran və ABŞ-İran münasibətləri isə özəl və daha mürəkkəb bir məsələdir. 12 günlük müharibə İsrailin İrana qarşı hücumu nəticəsində baş verdi və bu gün də vəziyyət gərgindir. Pezeşkianın fikrincə əgər İran yaxın dostları ilə səmimi münasibətlər qura bilsə, digər dövlətlərin təzyiqi də azalacaq".

Əfşar Süleymani regionda vəziyyətin mürəkkəb olduğunu deyib:

"Suriyada davam edən münaqişə, İraqda sabitliyin pozulması, Rusiya-Azərbaycan münasibətlərində müəyyən gərginliklər mövcuddur. Amma qarşılıqlı maraqlar və ortaq dəyərlər əsasında əməkdaşlıq mümkün və vacibdir. Yol-nəqliyyat, enerji, ticarət, kapital qoyuluşu, mədəni əlaqələr, insanların sərbəst gediş-gəlişi Azərbaycan-İran münasibətlərinin möhkəmlənməsinə və regionda sülhün bərqərar olmasına töhfə verə bilər.

12 günlük müharibədən sonra İrandakı bəzi media orqanları iddia edirdilər ki, İsrail Azərbaycan ərazisindən istifadə edərək İrana hücum edib, dron və təyyarələr buradan göndərilib. Lakin Pezeşkian bu məsələyə də münasibət bildirərək sübut olmadığını deyib. Azərbaycanın Prezidenti də bildirib ki, Azərbaycan ərazisindən İrana qarşı heç bir təhlükə ola bilməz.

Digər tərəfdən bəzi şəxslər Azərbaycanın daxilində dini məsələlərə, xüsusilə də şiə müsəlmanlara qarşı tədbirlər görüldüyünü, onların həps olunduğunu iddia edirlər. Bu iddiaların doğru olub-olmaması ayrıca bir mövzudur və Azərbaycanın daxili işidir. Pezeşkianın əsas fikri ondan ibarətdir ki, İran və Azərbaycan qarşılıqlı şəkildə bir-birinin daxili işlərinə qarışmamalıdır. Bəzi dövlətlər Cənubi Azərbaycan məsələsini gündəmə gətirərək təxribat yaratmağa çalışırlar. Azərbaycanda da bəzi internet kanallarında mənfi fikirlər səsləndirilir ki, guya Təbrizə hücum olunmalı, "Bütöv Azərbaycan" yaradılmalıdır və s. Ancaq hər bir ölkənin daxili məsələləri onun öz xalqına aiddir. Əgər bu prinsiplərə əməl olunarsa, qarşılıqlı etimad yaranar və münasibətlər sağlam əsasda inkişaf edə bilər".

Müsahibimiz Azərbaycanı yad bir ölkə kimi saymadıqlarını söyləyib: 

"Tərəflər arasında fikir ayrılıqları ola bilər, amma ortaq maraqlar əsasında birgə mövqe formalaşdırmaq mümkündür".