Əsəb müharibəsindən köhnə kursa qayıdış Matviyenkonun səfəri nəyə hesablanıb?

Rusiya Federasiya Şurasının sədri Valentina Matviyenko Bakıda Azərbaycan rəhbərliyi ilə danışıqlar aparır və əməkdaşlıq üzrə parlamentlərarası komissiyanın iclasında iştirak edir. Bu səfərdən əvvəl Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə Rusiya, Belarus və Tacikistan prezidentləri arasında birgə telefon danışığı olub.
Moskvadan Bakıya yüksək səviyyəli təmaslar və barışdırıcı jestlər ötən ilin dekabrında Rusiyanın hava məkanında AZAL təyyarəsinin qəzaya uğraması nəticəsində ikitərəfli münasibətlərdə yaranmış ən kəskin böhrana son qoyur.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Kommersant” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Federasiya Şurasının sədri Valentina Matviyenko Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə söhbətində dekabrda Rusiya hava məkanında “Azərbaycan Hava Yolları”na məxsus təyyarənin qəzaya uğraması ilə bağlı başsağlığı və bu işə obyektiv qiymət veriləcəyinə söz verib.
Matviyenkonun Bakıya səfəri bazar günü, martın 16-da başlayıb. Heydər Əliyev Beynəlxalq Aeroportunda onu Azərbaycan Milli Məclisi sədrinin müavini Əli Əhmədov, Azərbaycan-Rusiya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun rəhbəri, Rusiya Federasiyasındakı keçmiş səfir Polad Bülbüloğlu qarşılayıb və Moskvadakı işindən tanıdığı qonağa nəhəng qızılgül buketini pilləkəndə təqdim edib.
Səfərin gündəliyinin ilk məsələsi Valentina Matviyenko ilə Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın görüşü olub. Tərəflər “ikitərəfli münasibətlərin geniş spektrini” müzakirə və digər məsələlərlə yanaşı, bu yaxınlarda Moskvanın Leontyevski prospektində Azərbaycan səfirliyinin yaxınlığındakı meydanda Azərbaycanın keçmiş prezidenti Heydər Əliyevin abidəsinin ucaldılmasının əhəmiyyətini qeyd ediblər.
Bazar ertəsi, martın 17-də Rusiya parlamentinin yuxarı palatasının rəhbəri prezident İlham Əliyev tərəfindən qəbul edilib.
Söhbət zamanı xanım Matviyenko Rusiya və Azərbaycan liderləri arasında daimi təmasların vacibliyini qeyd edib, parlamentlərarası və regionlararası əməkdaşlığa göstərdikləri diqqətə görə hər iki prezidentə təşəkkürünü bildirib.
Rusiya parlamenti nümayəndə heyətinin Bazar ertəsi Bakıya səfərinin gündəliyinin digər məsələsi parlamentlərarası komissiyanın həmsədrləri - Federasiya Şurası sədrinin birinci müavini Andrey Yatskin və Milli Məclis sədrinin birinci müavini Əli Əhmədovun iştirakı ilə keçirilən iclası olub.
Rusiya nümayəndə heyətinin tərkibinə Federasiya Şurasının Beynəlxalq Əlaqələr Komitəsinin sədri Qriqori Karasin, Federasiya Şurasının Müdafiə və Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri Vladimir Bulavin, Senatın bir sıra digər komitələrinin rəhbərləri, həmçinin Dövlət Dumasının deputatları və Azərbaycanla regionlararası əlaqələri inkişaf etdirən Həştərxan vilayətinin qubernatoru İqor Babuşkin daxildir.
Moskvadan böyük bir “parlament desantı”nın Bakıya enişindən əvvəl, ötən həftə Rusiya, Belarus, Tacikistan və Azərbaycan liderləri arasında çox qeyri-adi formatda baş tutan telefon danışığı olub.
Kremlin mətbuat xidmətinin məlumatına görə, Moskvada qeyri-rəsmi görüş keçirən Vladimir Putin, Aleksandr Lukaşenko və Emoməli Rəhmon Bakıdan telefonla dördtərəfli söhbətdə iştirak edən İlham Əliyevlə əlaqə saxlayıblar. “Səmimi, mehriban söhbət olub, liderlər dövlətlərarası münasibətlərin gələcək inkişafı ilə bağlı bir sıra aktual məsələləri müzakirə ediblər. Mayın 9-da Moskvada Böyük Vətən Müharibəsində Qələbənin 80-ci ildönümünə həsr olunmuş bayram tədbirləri zamanı görüşmək razılaşdırılıb”, - Kremldən bildiriblər.
Öz növbəsində, Azərbaycan liderinin mətbuat xidməti məlumat verib ki, İlham Əliyev Qələbənin 80 illiyi ilə bağlı şənliklərə dəvətə görə Vladimir Putinə təşəkkür edib.
Rusiya-Azərbaycan təmaslarının artması iki aydan çox davam edən ikitərəfli münasibətlərdə kəskin soyuqlaşmanı kəsdi, bunun başlanğıc nöqtəsi dekabrın 25-də Qroznıya yaxınlaşarkən Rusiya hava məkanında “xarici təsirə” məruz qalan və Qazaxıstanda qəzaya uğrayan “Azərbaycan Hava Yolları”nın təyyarəsi ilə bağlı faciə olub.
Bu faciədən sonra, daha doğrusu, ötən ilin payızında prezident Putinin Bakıya dövlət və baş nazir Mixail Mişustinin başçılıq etdiyi Rusiya nümayəndə heyətinin qlobal iqlim sammitinə səfərlərindən sonra demək olar ki, nümunəvi görünən Rusiya-Azərbaycan münasibətlərində ağlasığmaz əsəb müharibəsi baş verib.
Əsas qıcıqlandırıcı faktorlar təyyarə faciəsində məsələyə nöqtə qoyulmaması və “Rossotrudniçestvo”nun Bakıdakı “Rus evi” Rusiya informasiya və mədəniyyət mərkəzinin bağlanması olub.
“Rus Evi”nin ardınca “Russia Today”ın (Sputnik) Azərbaycandakı nümayəndəliyi də fevralda bağlanıb.
Hər iki paytaxtda səsləndirilən sərt bəyanatlardan sonra Azərbaycan tərəfi Dövlət Dumasının Turizm Komitəsinin sədr müavini Nikolay Valuyevin ölkəyə girişinə qadağa qoyub. Xarici İşlər Nazirliyi onun bəyanatlarını “yolverilməz şəkildə təhqiramiz” və “Azərbaycan xalqına və ölkəmizə qarşı yönəlmiş” adlandırıb. Buna cavab olaraq, Rusiyanın böyük auditoriyası olan bir sıra “Telegram” kanallarının müəllifləri Moskvada “Sadovod” və “Food City” bazarlarının bağlanmasından tutmuş azərbaycanlı əmək miqrantlarının deportasiyasına, viza rejiminin tətbiqinə və Bakı dəniz limanının Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi layihəsindən çıxarılmasına qədər “Azərbaycanı cəzalandırmaq” üçün müxtəlif yollar təklif etməyə başlayıblar.
Deeskalasiyanın ilk əlaməti Çeçenistan rəhbəri Ramzan Kadırovun fevralın 27-də AZAL təyyarəsinin sağ qalan 2 üzvünün təltif edilməsi ilə bağlı bəyanatı olub. “Dostlar! Ötən ilin dekabrında Bakı-Qroznı reysi zamanı qəzaya uğrayan “Azərbaycan Hava Yolları”nın “Embraer E190” sərnişin təyyarəsinin sağ qalan ekipaj üzvlərini mükafatlandırmaq qərarına gəldim. Fövqəladə cəsarət və yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirən stüardessalar Zülfüqar Əsədov və Aydan Rəhimli “Çeçenistan Respublikası qarşısında xidmətlərinə görə” mükafatına təqdim edilib. "Qroznıda təyyarə qəzası qurbanlarının xatirəsinə xatirə lövhəsi qoyulacaq", - Ramzan Kadırov bildirib.
Öz növbəsində, “İnterfaks” agentliyinin məlumatına görə, “AlfaStrakhovanie” şirkəti AZAL aviaşirkətinin “Embraer” təyyarəsinin Aktau yaxınlığında qəzaya uğraması ilə əlaqədar sığorta ödənişini həyata keçirib. Şirkətin baş direktorunun müavini İlya Kabaçnikin dediyi kimi, “AlfaStrakhovanie” sərnişinlərə dəymiş ziyana görə də ödənişlər edir.
“Qəza ilə bağlı araşdırma davam edərkən, ödənişləri təşkil etmək üçün kifayət qədər məlumatımız var. Sığortaçı olaraq bizim üçün təyyarənin ölüm faktı vacibdir və heç bir şübhə yaratmır. Müharibə və terror riskləri də sığortalandığı üçün aviaşirkət istənilən halda kompensasiya alır”, - İlya Kabaçnik bildirib.
Martın 17-də Azərbaycan prezidentinin saytında yerləşdirilən müraciətdə qeyd olunur ki, Valentina Matviyenko İlham Əliyevlə söhbəti zamanı “Azərbaycan Hava Yolları”na məxsus təyyarənin qəzaya uğraması ilə bağlı başsağlığı verib. O, bu məsələnin Rusiya istintaq orqanları tərəfindən araşdırıldığını və obyektiv qiymət veriləcəyini bildirib.
“Qazaxıstanda dərc olunan araşdırmanın ilkin nəticələrinə görə, Bakı hələ də dekabrın 26-da baş vermiş aviaqəzanın səbəbləri və buna görə kimin və nə vaxt cavabdehlik daşıması ilə bağlı suala cavab ala bilməyib, - deyə Rusiya-Azərbaycan Ekspert Şurasının üzvü Rafiq İsmayılov “Kommersant”a bildirib. – “Azərbaycan tərəfi öz suallarını geri götürmür və bu ilin yekunu ilə bağlı araşdırmanın nəticəsini gözləyir”.
Eyni zamanda, ekspertin fikrincə, “Bakıda, görünür, onlar qərara gəliblər ki, bütövlükdə Rusiya-Azərbaycan əməkdaşlığı iki ölkə arasında ən ciddi etimad böhranına səbəb olan bu aydın olmayan faciəli vəziyyətin girovunda qalmaqda davam edə bilməz”.
“Yüksək məmurlardan başlayaraq müxtəlif səviyyələrdə təmasların bərpası və etimadın bərpası prosesi iki ölkə arasında müttəfiqlik əlaqələrini əvvəlki kursa qaytarmaq məqsədi daşıyır”, - deyə cənab İsmayılov hesab edir.
Y. QACAR