İcazəsiz oxunan şeirlərə görə CƏRİMƏ AÇIQLANDI

Son dövrlərdə sosial şəbəkələrdə və kütləvi tədbirlərdə şairlərin əsərlərinin müğənnilər tərəfindən müəllif icazəsi olmadan oxunması geniş yayılmış tendensiyaya çevrilib. Bu hallar həm internet platformalarında, həm də toy və digər kütləvi məkanlarda aktiv şəkildə müşahidə edilir. Məsələ müəllif hüquqlarının pozulması və yaradıcılıq subyektlərinə qarşı hüquqi məsuliyyətin yaranması ilə nəticələnir.
Mövzu ilə bağlı “Müəllif Hüquqları Uğrunda” İctimai Birliyinin İdarə Heyəti sədrinin müavini Zamiq Yunisov Tribunainfo.az-ın sorğusuna cavab olaraq məsələnin hüquqi tərəflərini ətraflı şərh edib.

İcazəsiz oxu və yayım müəllif hüququnun pozulmasıdır
Zamiq Yunisovun sözlərinə görə, Azərbaycan Respublikasının “Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında” Qanununa əsasən, müəllifin yazılı icazəsi olmadan:
əsərin ictimai ifası,
kommersiya məqsədilə təqdimatı,
rəqəmsal platformalarda paylaşılması,
teleradio yayımlarında istifadəsi,
toy və digər kütləvi tədbirlərdə nümayişi
birbaşa müəlliflik hüququnun pozulması kimi qiymətləndirilir.
Rəsmi qaydalara görə bu pozuntular həm inzibati, həm də mülki məsuliyyət yaradır.
Pozuntu aşkarlandıqda müəllif nə etməlidir?

Rəsmi şəxsin açıqlamasında qeyd olunur ki, müəllif icazəsiz istifadə faktını aşkar etdikdə ilk növbədə:
1. Sübutları toplamalı (video, foto, link və s.)
2. Pozuntu edən tərəfə rəsmi xəbərdarlıq göndərməli,
3. Müvafiq qurumlara Azərbaycan Respublikası
Əqli Mülkiyyət Agentliyinə və MHUİB-ə müraciət etməli,
4. Pozuntu davam edərsə, inzibati protokolun tərtib olunmasını və məhkəmə qaydasında kompensasiyanın ödənilməsini tələb etməlidir.
Agentliklərin dəstəyi
Zamiq Yunisov bildirib ki, səlahiyyətli qurumlar bu cür hallarda müəllifə:
ekspertiza rəyi,
hüquqi izahat,
barışıq və kompensasiya mexanizmlərinin qurulması,
inzibati icraatın başladılması,
məhkəməyə təqdim ediləcək sənədlərin hazırlanması
kimi dəstəklər göstərirlər.
Müəllif məhkəməyə hansı sənədlərlə müraciət edə bilər?
Məhkəməyə müraciət zamanı müəllif aşağıdakı sübut və sənədləri təqdim etməlidir:
əsərin ona məxsusluğunu təsdiqləyən materiallar,
icazəsiz istifadənin sübutları (foto, video, link),
maddi və mənəvi ziyanın hesablaması,
göndərilmiş xəbərdarlıqlar,
hüquqi təmsilçilik sənədləri.
Bu sənədlər kompensasiyanın dəqiq müəyyən edilməsinə xidmət edir.
Tələb edilə bilən kompensasiyalar
Qanunvericiliyə əsasən müəllif aşağıdakı kompensasiyaları tələb etmək hüququna malikdir:
maddi ziyanın ödənilməsi,
mənəvi ziyanın kompensasiyası,
istifadə üçün nəzərdə tutulan qonorarın geri ödətdirilməsi,
əsərin platformalardan silinməsi,
zəruri hallarda rəsmi üzrxahlığın verilməsi.
Qeyd olunub ki, kompensasiya məbləği bəzi hallarda icazəli istifadə üçün nəzərdə tutulan qonorarın bir neçə qatına qədər arta bilər.
Maarifləndirmə niyə zəifdir?
Zamiq Yunisov qeyd edib ki, maarifləndirmənin zəif olmasının əsas səbəbləri:
ifaçı və prodakşnların hüquqi məlumatlılığının az olması,
sosial şəbəkələrdə istifadə qaydalarının qeyri ciddi qəbul edilməsi,
müəlliflərin hüquqi prosedurlar barədə yetərincə məlumatlı olmaması,
maarifləndirici tədbirlərin məhdudluğu ilə bağlıdır.
O, müəllif hüquqlarının qorunması üçün:
media subyektləri üçün hüquqi təlimlərin keçirilməsini,
şair və yazıçılara hüquqi məlumat paketlərinin təqdim edilməsini,
toylarda və tədbirlərdə lisensiya tətbiqinin gücləndirilməsini,
sosial şəbəkələrdə marifləndirici kampaniyaların artırılmasını zəruri hesab edir.

Dəniz Pənahova