“ING Group”: Neftin ucuzlaşmasından Azərbaycanın 2 il ərzində itkiləri ÜDM in 2 % nə bərabər ola bilər

Neftin orta illik qiymətində hər bir dollar Azərbaycan üçün təxminən ildə 300 milyon ABŞ dolları ixrac gəlirini və 150 milyon ABŞ dolları büdcə daxilolmalarını təmin edir.

BAKU.WS "Report"a istinadən xəbər verir ki, bu barədə Niderlandın ən böyük bank qrupu olan "ING Group"un yenilənmiş proqnozlarında deyilir. Bank qlobal iqtisadi çağırışları və neft qiymətlərinin azalmasını nəzərə alaraq MDB-4 ölkələri (Azərbaycan, Ermənistan, Qazaxıstan, Özbəkistan) üçün proqnozları yenidən nəzərdən keçirib. Hesabata görə, Azərbaycanın 2025-ci ildə neftin orta qiymətinin 5 dollar və 2026-cı ildə 11 dollar azalmasından itkiləri iki il ərzində ÜDM-in 2 %-nə qədər ola bilər.

Qazaxıstan üçün oxşar qiymət azalması büdcə kəsirinin və cari hesabın ÜDM-in 0,3-0,6 faiz bəndi artmasına səbəb ola bilər. Neftin qiymətində hər bir dollar ölkəyə ildə 550 milyon ABŞ dolları ixrac gəliri və 150 milyon ABŞ dolları fiskal daxilolmalar gətirir.

ING analitikləri vurğulayırlar ki, Azərbaycan və Qazaxıstan neft qiymətlərinin dəyişməsinə xüsusilə həssasdır: neftin ixracda payı Azərbaycanda 88 %, Qazaxıstanda 55 %, büdcə gəlirlərinin strukturunda isə müvafiq olaraq 52 % və 22 % təşkil edir.

Qrup analitiklərinin fikrincə, Ermənistan üçün qlobal iqtisadi çağırışların nəticələri birmənalı deyil. Ermənistan mövcud konyunkturadan faydalana bilər: qızılın bahalaşması və neftin ucuzlaşması nəticəsində 2025-2026-cı illərdə cari hesab ÜDM-in 1 faiz bəndi səviyyəsində yaxşılaşa bilər. "Bu, qismən Ermənistan dramının davamlı bahalaşması ilə izah olunur. Lakin iqtisadiyyatın və maliyyə bazarının kiçik miqyası məhdudiyyətlər yaradır, yəni ölkəyə və regiona xas olan risklər Ermənistanın bu üstünlüklərdən tam istifadə etməsinə mane ola bilər", - hesabatda bildirilib.

ING-nin fikrincə, Özbəkistan qızılın yüksək qiymətlərindən fayda əldə edir: ölkə ixracın fiziki həcmindən asılı olaraq qızılın bir unsiyasının qiymətinin hər dollar artımından ildə 3-4 milyon ABŞ dolları gəlir əldə edir. Qiymətlər bir unsiya üçün 3000 ABŞ dollarından yuxarı səviyyədə qaldıqda, qızıl ixracından əldə edilən gəlirlər 2024-cü ildəki 7,5 milyard ABŞ dollarından 2025-ci ildə 9,5-10 milyard ABŞ dollarına qədər arta bilər. Gömrük statistikasına görə, aylıq qızıl satışları 2025-ci ilin fevral-mart aylarında təxminən 17 metrik tona qədər artıb - bu, 11 ay əvvəl müşahidə olunan səviyyədir və çox güman ki, qızılın daha yüksək qiymətlərindən istifadə taktikası ilə əlaqədardır.

"MDB regionu üçün qlobal ticarət gərginliklərinin nəticələri ilə bağlı ilkin baxışımız belə idi ki, ABŞ tərəfindən birbaşa təsirin məhdud olmasına baxmayaraq, nəticələr dolayı kanallar vasitəsilə hiss olunacaq. Bu kanallara inflyasiya gözləntilərinin artması, qızılın bahalaşması, neftin ucuzlaşması və yüksək riskli aktivlərdən kapital axını səbəbindən ABŞ dollarının qlobal zəifliyinin azalması daxildir", - ING izah edir.

ING qeyd edir ki, dörd ölkənin hamısı inflyasiya risklərinin güclənməsi ilə üzləşib. Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan və Ermənistanın mərkəzi bankları qiymət artımını cilovlamaq üçün əsas faiz dərəcələrini əvvəlki səviyyədə saxlayıb. ING-nin qiymətləndirməsinə görə, 2025-ci ildə siyasətin yumşaldılması potensialı son dərəcə məhduddur.

"ING Group"un yenilənmiş hesablamalarına görə, MDB-4 ölkələrində inflyasiya proqnozu 0,5-1 faiz bəndi artırılıb.

ING hesab edir ki, MDB-4 ölkələrinin valyutaları hələ ki, ABŞ dollarının zəifləməsindən (ilin əvvəlindən əsas dünya valyutalarına qarşı 8 % azalma) nəzərəçarpacaq fayda əldə etməyib: "Azərbaycan manatı dollara nisbətdə sabitdir, Özbəkistan sumu əvvəlki illərdə illik 3-4 % səviyyəsində davamlı nominal devalvasiya ilə müqayisədə mülayim sabitlik nümayiş etdirir, Ermənistan dramı və Qazaxıstan təngəsi 1,4-1,5 % möhkəmlənib. Eyni zamanda, bank Özbəkistanın cari hesabı üzrə proqnozu 2025 və 2026-cı illər üçün ÜDM-in 1 %-i səviyyəsində yaxşılaşdırıb, illik devalvasiya gözləntilərini 3 %-ə qədər yumşaldıb.

Lakin hesabat müəlliflərinin fikrincə, qlobal qeyri-müəyyənliyin davam etməsi şəraitində regionun portfel investisiyalarının böyük alıcısına çevrilməsi ehtimalı azdır.

"ING Group" Azərbaycan iqtisadiyyatının 2025-ci ildə 2,5 % (əvvəlki proqnoz 3 %) və 2026-cı ildə 2,5 % (dəyişməyib) artacağını proqnozlaşdırır. Bundan əlavə, ölkədə orta illik inflyasiya 2025-ci ildə 5,1 % (əvvəlki proqnoz 5,2 %), 2026-cı ildə isə 5,1 % (dəyişməyib) təşkil edəcək.