İnsan təkamülü haqqında anlayışı dəyişdirən kəşf

Alimlər son illərdə paleoantropologiyada ən əhəmiyyətli kəşflərdən birini ediblər.

AzPost Nature jurnalına istinadən bildirir ki, qədim insanların təxminən 400.000 il əvvəl  od yandırmağı və idarə etməyi bildikləri barədə dəlillər aşkar edilib.  Bu, əvvəllər düşünüləndən təxminən 350.000 il əvvəl deməkdir.

Bu kəşf İngiltərənin Suffolk qraflığındakı Barnham kəndi yaxınlığındakı tərk edilmiş gil karxanasında arxeoloji bir ərazini araşdırdıqdan sonra aydın olub.

Bu yaxınlara qədər insanın oddan istifadənin ən erkən qəti sübutunun Şimali Fransada təxminən 50.000 il əvvələ aid tapıntılar olduğu düşünülürdü.

Lakin, Nature jurnalında dərc olunan yeni məlumatlar göstərir ki, qədim Britaniya sakinləri – ehtimal ki, erkən Neandertallar – əvvəllər düşünüləndən yüz minlərlə il əvvəl od yandıra biliblər.

Əsas tapıntılar arasında yandırılmış çaxmaqdaşı alətləri, yüksək temperatura məruz qalan gil parçaları və qədim dövrlərdə çaxmaqdaşıya vurulduqda qığılcım yaratmaq üçün istifadə edilən iki kiçik dəmir pirit parçası olub.

Pirit bu kimi yerlərdə nadir hallarda tapılır, buna görə də tədqiqatçılar onun xüsusi olaraq od yandırma vasitəsi kimi gətirildiyinə inanırlar.

Geokimyəvi analizlər göstərdi ki, Barnhamdakı ocaqlar dəfələrlə 700°C-dən yuxarı temperatura qədər qızdırılıb ki, bu da təsadüfi təbii yanğınla izah edilə bilməz. Bu, təsadüfi alovlanmalar əvəzinə, odun nəzarətli istifadəsini göstərir.

Bu kəşf insan təkamülü haqqında anlayışımızı əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirir. Od yandırmaq qabiliyyəti böyük üstünlüklər təmin edib: soyuq iqlimdə istilik, yırtıcılardan qorunma və yemək bişirmək qabiliyyəti, onu daha doyurucu və asanlıqla həzm olunan hala gətirdi. Alimlər bu kimi amillərin beyin böyüməsinə, sosial davranışın mürəkkəbliyinə və ehtimal ki, erkən dilin formalarının yaranmasına səbəb ola biləcəyini ehtimal edirlər.

Qazıntı yerində insan qalıqları tapılmasa da, tapıntıların təbiəti və onların yaşı bu bacarığı yüz minlərlə il əvvəl Avropa və Britaniyada məskunlaşmış erkən Neandertal populyasiyaları ilə inamla əlaqələndirməyə imkan verir.

AzPost.az

Paylaş