“İqlim qamçısı” gəlir: Narahatedici hava proqnozu

2025-ci ilin yanvar ayında indiyə qədər görünməmiş qış, mart ayında isə rekord temperaturun yaşandığı Türkiyədə bu yaz son illərin ən isti və quraq dövrlərindən biri ola biləcəyi proqnozlaşdırılır. 

“Sherg.az” “NTV.com.tr”yə istinadən bildirir ki, bu proqnoz İzmir Bakırçay Universiteti Coğrafiya fakültəsi müəllimi professor Şermin Tağıla məxsusdur. Ş.Tağıl, Türkiyədə iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin hər keçən gün daha da aydınlaşdığını, quraqlıq və həddindən artıq isti keçməsi ehtimalının güclü olduğunu bildirib. Onun dediyinə görə, 2025-ci ilin yanvarı son 55 ilin üçüncü ən isti yanvar ayı olub. Normalda isti ay olan aprel ayında Türkiyə qışı yaşadı. Qar yağması və əlverişsiz hava şəraiti səbəbindən bir çox şəhərlərdə təhsil dayandırılıb.

Aprel ayında temperaturun sıfır dərəcədən aşağı düşdüyü və qarın yağdığı bir çox əyalətdə bir çox kənd təsərrüfatı məhsulları kənd təsərrüfatı şaxtasından təsirləndi. Son dərəcə yüksək temperaturlarla yadda qalan 2024-cü ildən sonra bu yayın daha da isti olacağı gözlənilir. Şermin Tağıl Türkiyədə iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin hər keçən gün daha çox hiss edildiyini, 2025-ci ilin yayında quraqlıq və həddindən artıq istilərin müşahidə olunacağı ehtimalının güclü olduğunu bildirib. Türkiyə Aralıq dənizi hövzəsində yerləşdiyinə görə qlobal istiləşmənin təsirlərini orta hesabla çox daha çox yaşadığına diqqət çəkən Tağıl, "ani sərt hava dəyişikliklərini "iqlim çırpınması" olaraq təyin edirik. Bir yandan yanan quraqlıq, ardından da dağıdıcı sellər. Qlobal istiləşmə iqlimdə kəskin keçidlər edir və hər bir ani təbiət dəyişikliyi daha da kəskinləşir", deyib. Meteoroloji məlumatlara görə, 2024-cü ilin son aylarında başlayan yağış azlığının 2025-ci ilin ilk rübündə də təsirini davam etdirdiyini xatırladan Tağıl, Türkiyənin bir ildən artıqdır ki, davamlı olaraq az yağıntılar yaşadığına diqqət çəkib. Quru və isti qışın yazla birləşərək ciddi quraqlığa səbəb olduğunu deyən Tağıl bunları qeyd edib: "Yay aylarında temperaturların daha da yüksələcəyini gözləyirik. İç Anadolu, Cənub-Şərqi və Egey bölgələrində şiddətli, davamlı və kritik quraqlıq şəraiti davam edərkən, Türkiyənin mərkəzi və cənub-şərqində quraqlıq həyəcanverici səviyyədədir, lakin təhlükənin miqyası bu ilə xas deyil. 2023-cü ildən bəri davam edən ardıcıl quraq illər torpaq və su ehtiyatlarının özünü yeniləmə qabiliyyətini zəiflətdi. Bu məcmu təsir 2025-ci ilin yayında daha çox hiss olunacaq. Quraqlıq artıq keçmişin böhranı deyil, indiki və gələcəklə birbaşa bağlı reallıqdır". Ş.Tağıl bildirib ki, quraqlıq səbəbindən yay aylarında bəzi bölgələrdə su təchizatında problemlər yarana bilər. Güclənən quraqlığın kənd təsərrüfatı istehsalında böyük itkilərə səbəb ola biləcəyi, yay aylarında bəzi bölgələrdə içməli su təchizatında ciddi problemlər yaşana biləcəyi qeyd edilib. Türkiyənin yay aylarında isti hava daşıyan yüksək təzyiq sisteminin təsiri altına düşməsi gözlənilir. Bu yüksək təzyiq yayın ikinci yarısında daha davamlı olacaq, cənubdan isti hava nəqliyyatını artıraraq, yağıntıları əhəmiyyətli dərəcədə azaldacaq. Qara dəniz regionu da daxil olmaqla ölkə daxilində quraqlıq vəziyyəti daha da pisləşəcək. Modellər həmçinin dəniz səthinin temperaturunun keçən illə müqayisədə 1,5-1,8 dərəcə Selsi artacağını göstərir. Bu artım atmosfer rütubətinin azalmasına və yağıntıların daha da azalmasına səbəb olacaq.