İsrail İran müharibəsi: kim qalib gəldi? Gözdən qaçan detallar

İsrail ilə İran arasında 12 gün davam edən gərginlik müharibə kimi qiymətləndirilsə də, klassik anlamda total savaş deyildi. Tərəflər aviasiya və raket hücumları həyata keçirdi və ciddi itkilər oldu. Lakin quru əməliyyatlarının olmaması, həmçinin hava və dənizdən desant hücumlarının baş verməməsi bu qarşıdurmanın xarakterini dəyişdi. Bu, daha çox yüksək texnologiyalı və informasiya müharibəsinə yaxın bir toqquşma idi.

ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə edilən atəşkəs tam şəkildə icra olunmasa da, müvəqqəti sülh vəziyyəti yarandı. Buna baxmayaraq, hər iki tərəf özünü qalib elan etdi. İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahu xalqa videomüraciətində İsrailin İran üzərində “tarixi qələbə” qazandığını bəyan etdi. Onun sözlərinə görə, İsrail iki əsas təhlükəni aradan qaldırıb: İranın nüvə proqramını dondurmaq və 20 min ballistik raket təhlükəsini neytrallaşdırmaq.

Netanyahu vurğuladı ki, İranın nüvə silahı olmayacaq və bu istiqamətdə istənilən cəhdin qarşısı qətiyyətlə alınacaq. Digər tərəfdən, iranlılar da Tehranda toplaşaraq “qalibiyyət bayramı” keçirdilər və müqaviməti dəstəklədiklərini, xarici təhdidlərə qarşı dayanacaqlarını bəyan etdilər.

Hər iki tərəfin “qalibik” iddiaları daha çox informasiya və daxili siyasət meydanında atılan addımdır. Reallıq ondan ibarətdir ki, İsrail İranı tam susdura bilmədi, İran isə istədiyi strateji nəticəni əldə edə bilmədi. Qarşılıqlı zərbələr vuruldu, strateji obyektlər zədələndi, itkilər oldu və hər iki tərəf daha böyük müharibədən qaçaraq atəşkəsə razılaşdı.

Bu hadisə göstərdi ki, müasir müharibələrdə tərəflərin bir-birinə üstün gəlməsi klassik mənada asan deyil. Texnoloji və informasiya müharibəsi bir-birinə qarışır və qalibiyyət təəssüratı yaratmaqla kifayətlənilir. Həqiqətdə isə ortada tam qalib yoxdur, sadəcə, hər iki tərəfin yarımçıq uğurları və dərinləşmiş düşmənçilik mövcuddur.

Faktiki olaraq, əldə olunan atəşkəs qəti sülh deyil, müvəqqəti sakitlikdir. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, İsrail hədəflərinə tam nail olmayıb. Gərginlik yaxın gələcəkdə yenidən alovlana bilər. İsrailin əsas məqsədi sadəcə nüvə obyektlərini zərərsizləşdirmək deyil, İran rejiminin dəyişdirilməsi və ölkənin parçalanmasıdır. Bu isə hərbi əməliyyatlarla həyata keçməsi mümkün olmayan, uzunmüddətli strateji hədəfdir.

İsrail üçün İran təkcə nüvə proqramı deyil, həm də regiondakı siyasi və hərbi təsiridir. Buna görə münaqişənin hərbi fazası qədər siyasi və təhlükəsizlik aspektləri də böyük önəm daşıyır. İndiyədək İsrail bu hədəfə tam çata bilməyib. İran rejimi mövcudluğunu qoruyur, nüvə proqramı tam dayandırılmayıb və ölkədə siyasi sabitlik pozulmayıb.

Bütün bunlar onu göstərir ki, bölgədə vəziyyət mürəkkəb və qeyri-sabit olaraq qalacaq. Atəşkəs müvəqqəti sakitliyi təmin etsə də, əsas problemlər həllini tapmayıb. İranın mövcud hakimiyyəti və nüvə proqramı davam etdiyi müddətdə İsrail üçün təhlükə aradan qalxmayacaq. Nəticədə gərginlik yenidən baş qaldıra, daha genişmiqyaslı formada davam edə bilər.

Turan Rzayev
Globalinfo.az