Kamçatkada tarixin 6 cı ən güclü zəlzələsi: Niyə dağıdıcı təsir yaratmadı?

Rusiya Federasiyasının Kamçatka yarımadası sahillərində baş verən 8,8 bal gücündə zəlzələ ciddi suallar doğurub. 

Qaynarinfo xəbər verir ki, şiddətli təkanlara baxmayaraq, hadisə sunami baxımından gözlənilən dağıdıcı təsiri yaratmayıb. Alimlər bu fövqəladə vəziyyətin səbəblərini araşdırırlar.

Zəlzələnin təfərrüatları və ilk təsirləri

Zəlzələ Kamçatkanın ən böyük şəhəri olan Petropavlovsk-Kamçatskini güclü şəkildə sarsıdıb. Hadisədən sonra Yaponiya, ABŞ-ın Havay, Kaliforniya, Alyaska və Oregon ştatlarında sunami xəbərdarlığı elan olunub. Yaponiyanın və Rusiyanın sahilboyu ərazilərində bəzi yaşayış məntəqələri su altında qalıb və 3 metrə qədər yüksələn dalğalar qeydə alınıb.

Lakin 8,8 bal gücündə olan bu təkan nəticəsində nə Kamçatkada, nə də Havay və ABŞ sahillərində ciddi dağıntılar və ya insan tələfatı qeydə alınmayıb. Bu da alimlərin diqqətini çəkib: necə oldu ki, tarixdəki altıncı ən güclü zəlzələ bu qədər "zərərsiz" ötüşdü?

1952-ci ildəki zəlzələ ilə fərqi nədir?

Qeyd edək ki, Kamçatkada 1952-ci ildə baş verən və 9,0 bal gücündə ölçülən zəlzələ Havayda dağıdıcı sunamiyə səbəb olmuşdu. Hazırkı zəlzələdə isə belə bir nəticə müşahidə olunmadı. 

Rusiya Elmlər Akademiyasından Vyaçeslav Qusyakov qeyd edib ki, hazırkı və 1952-ci il zəlzələləri arasındakı fərqlər üzərində tədqiqat aparılır.

Niyə bu qədər güclü zəlzələ sunami yaratmadı?

Oregon Universitetindən Dieqo Melqarın sözlərinə görə, qırılma xətti boyunca 6-9 metrlik sürüşmə qeydə alınıb. Bu, 2011-ci ildə Yaponiyada qeydə alınan və 45 metrlik yerdəyişmə ilə müşayiət olunan zəlzələdən xeyli aşağıdır. Bu da nəticədə okean suyunun daha az yerdəyişməsinə və nisbətən kiçik dalğaların yaranmasına səbəb olub.

Bundan əlavə, alimlər bildiriblər ki, dəniz dibi sürüşməsi (su altı torpaq sürüşməsi) qeydə alınmayıb və bu da dağıdıcı sunami potensialını azaldıb.

Erkən xəbərdarlıq və önləyici tədbirlər

Sakit Okean Sunami Xəbərdarlıq Mərkəzi (IUGG) zəlzələ baş verdikdən dərhal sonra xəbərdarlıq yayıb və bu, Kamçatka və Saxalin bölgələrində əhalinin vaxtında təxliyə edilməsinə imkan verib. 

IUGG-nin Beynəlxalq Sunami Komissiyası sədr müavini Aleksandr Rabinoviç bildirib ki, insan itkisi olmaması erkən xəbərdarlıq sistemlərinin effektivliyini göstərib.

Texniki fərqlər və geoloji dəyərləndirmələr

Zəlzələnin 20 kilometr dərinlikdə baş verməsi və səthə yaxın olmaması da onun dağıdıcı təsirinin nisbətən zəif olmasına səbəb olub. Avstraliya Seysmoloji Tədqiqat Mərkəzindən Dee Ninis qeyd edib ki, səthə yaxın zəlzələlər tikililərə daha çox ziyan vurur.

Öncəki təkanlar və geoloji aktivlik

20 iyul tarixində bölgədə 7,4 bal gücündə öncü təkanlar qeydə alınmışdı. Luizana Dövlət Universitetindən dosent Bredon Şak bildirib ki, ildə orta hesabla bir dəfə 8 baldan güclü zəlzələ baş verir və Kamçatkadakı bu hadisə nadir hallarda rast gəlinən, on ildən bir müşahidə olunan hadisələrdən biridir.

Əhaliyə təsir

Zəlzələ nəticəsində təxminən 250 min nəfərin güclü təkanlara məruz qaldığı bildirilir. Kamçatkanın cənub sahillərində yerləşən seyrək əhalili bölgələrdə yerli qruplar zərər qiymətləndirməsi aparır.

Nəticə

Kaliforniya Politexnik Universitetindən professor Lori Denqler isə qeyd edib ki, belə güclü zəlzələlərdə ilkin qiymətləndirmələr zamanla dəqiqləşdirilə bilər və yaxın həftələrdə 8,8 bal göstəricisi yenidən dəqiqləşdirilə bilər.

Tina Dura (Virginia Tech) zəlzələ ilə bağlı "Bu bir uğur hekayəsidir" deyərək həm sunaminin məhdud ziyanla ötüşməsi, həm də təxliyə tədbirlərinin vaxtında həyata keçirilməsini yüksək qiymətləndirib.

Aydın