“La Nina” və silahlar havanı alt üst edir Meteoroloqdan sarsıdıcı açıqlama

“Havanın bu qədər dəyişkən və qeyri-sabit olması regionda baş verən münaqişə və müharibələr, həmçinin "La Nina" fenomeni ilə əlaqələndirmək olar. "La Nina" bu il okean cərəyanlarına və atmosferə təsir etməklə bəzi bölgələrdə havanın soyumasına, digərlərində isə normadan artıq yağıntılara səbəb olur. Bu prosesin yay fəslinin sonlarınadək davam edəcəyi ehtimal edilir".

Bu sözləri Yenisabah.az-a açıqlamasında meteoroloq Cavid Hüseynov deyib. O, bildirib ki, dağıdıcı texnologiyaların meydana gəlməsi və inkişafı meteoroloji vəziyyəti dəyişib:

“Havanın bu qədər dəyişkən və qeyri-sabit olması regionda baş verən münaqişə və müharibələr, həmçinin "La Nina" fenomeni ilə əlaqələndirmək olar. "La Nina" bu il okean cərəyanlarına və atmosferə təsir etməklə bəzi bölgələrdə havanın soyumasına, digərlərində isə normadan artıq yağıntılara səbəb olur. Bu prosesin yay fəslinin sonlarınadək davam edəcəyi ehtimal edilir. Müharibə nəticəsində iqlimə dəyən zərərin qiymətləndirilməsi kifayət qədər yeni mövzudur, çünki əvvəllər müharibənin, xüsusən də hərbi əməliyyatlar kontekstində iqlimə təsirinin bu qədər ətraflı və hərtərəfli qiymətləndirilməsi sahəsində geniş yayılmış təcrübə yox idi. Antik dövrün müharibələri qəddar və qanlı olsa da, sadəcə olaraq texnologiyaların qeyri-kafi inkişafı səbəbindən kifayət qədər məhdud dağıdıcı potensiala malik idi. Müasir dövlətlərin, iqtisadi sistemlərin və getdikcə daha təkmilləşən və dağıdıcı texnologiyaların meydana gəlməsi və inkişafı ilə vəziyyət dəyişməyə başladı, bu da insanların və təbiətin məhvinə səbəb oldu. Sənayenin inkişaf etdiyi və dağıdıcı silahların tətbiqi ilə bölgələrdə hərbi əməliyyatlar aparıldıqda, məhvetmə nəticəsində zəhərli emissiyaların ehtimalı və həcmi kəskin şəkildə artır”.

Cavid Hüseynov qeyd edib ki, müharibənin təbiətə təsirini üç mərhələyə bölmək olar:

“Müharibənin təbiətə təsirini üç mərhələyə bölmək olar: hazırlıq, müharibə və müharibədən sonrakı fəaliyyətlər. Hər üç mərhələ ətraf mühitə ciddi ziyan vurur. Məhv edilmiş avadanlıq, partlayıcı maddələr, yanacaq və sürtkü materialları, metallar və plastiklərdən çirklənmə ilə ətraf mühitə ölümcül təsir göstərməkdə davam edir. Nəticədə atmosferin qaz və aerozol tərkibini dəyişməklə radiasiya rejiminə, rütubəti və onunla birgə buxarlanmanı dəyişməklə, yağıntıların tərkibinə, miqdarına və paylanmasına təsir edə bilir. Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, müharibə şəraitində olan Əfqanıstan 1990–2007-ci illər arasında meşələrinin üçdə birini itirdi və nəticədə daha çox quraqlıq, səhralaşma və bir sıra bitki və heyvan növlərinin itirilməsi baş verdi (ərazisindən köç edən quşların sayı 85 faiz azalıb). Son illərdə planeti ekoloji fəlakətdən xilas etmək haqqında çox danışılır: bütün dünya liderləri təcili tədbirlərin görülməsinin zəruriliyi ilə razılaşırlar. Atmosferə atılan tullantıların, karbohidrogenlərin, zərərli kimyəvi maddələrin sənaye və kənd təsərrüfatında istifadəsinin azaldılmasına, poliqonlara və plastik çirklənməyə qarşı mübarizəyə, biomüxtəlifliyin qorunmasına yönəlmiş bir çox qətnamələr, proqramlar və tədbirlər qəbul edilir. Ancaq müasir ekoloji narahatlığın faktiki olaraq toxunulmadığı bir sahə var ki, bu da müharibələrdir. Bəlkə də müharibələri dayandırmaq üçün həddən artıq cəsarət və qlobal razılaşma tələb oluna bilər. Həqiqət budur ki, sonsuz silahlı münaqişələrdə bəşəriyyət nəinki ekoloji təhlükəsizlik planlarını poza bilər, həm də bütün planetə ciddi ziyan vura bilər”.

Nazim Hacıyev