Məktəb direktoru yazır: Gəncləri cinayətkar davranışlardan necə qoruyaq?

Son zamanlarda yeniyetmə və gənclər arasında cinayətkar davranışların artması narahatedici sosial problemlərdən birinə çevrilmişdir. Gənclər gələcəyin daşıyıcısı olduğu üçün onların təhlükəli vərdişlərə və qanunsuz əməllərə meyl etməsi cəmiyyətin mənəvi və hüquqi sabitliyi üçün ciddi təhdid yaradır. Bu səbəbdən, problemin səbəblərini araşdırmaq və qarşısını almaq üçün effektiv tədbirlərin görülməsi mühüm əhəmiyyət daşıyır.

Cinayətkar davranışların əsas səbəbləri müxtəlif ola bilər: ailədə nəzarətsizlik, sevgi və diqqət çatışmazlığı, maddi problemlər, düzgün dost seçiminin olmaması, sosial şəbəkələrdə mənfi təsirə məruz qalma, təhsildən yayınma, ətraf mühitin mənfi təsiri və s. Bu amillər yeniyetmələrdə hüquq və mənəviyyat sərhədlərinin pozulmasına səbəb ola bilər. Həmçinin, bəzi hallarda gənclər özlərini sübut etmək, “qəhrəman” görünmək və ya qrup tərəfindən qəbul olunmaq istəyi ilə də bu cür davranışlara meyl göstərə bilirlər.

Belə halların qarşısını almaq üçün kompleks yanaşma vacibdir. İlk növbədə ailə institutunun gücləndirilməsi ön plana çıxmalıdır. Uşaqlar ailə daxilində sevgi, qayğı, nəzarət və düzgün tərbiyə mühiti ilə əhatə olunmalıdırlar. Valideynlər övladlarının kimlərlə dostluq etdiklərini, vaxtlarını harada və necə keçirdiklərini bilməli, onlarla açıq və güvənli münasibət qurmalıdırlar. Əgər ailədə münasibətlər soyuq və nəzarətsizdirsə, uşaq asanlıqla yanlış yolların təsiri altına düşə bilər.

Təhsil müəssisələri də bu sahədə mühüm rol oynayır. Məktəblərdə təkcə akademik biliklərin deyil, həm də hüquqi maarifləndirmə və mənəvi dəyərlərin tədrisi gücləndirilməlidir. Şagirdlərə erkən yaşlardan qanunlara hörmət, empatiya, sosial məsuliyyət və düzgün davranış prinsipləri aşılanmalıdır. Həmçinin, məktəblərdə psixoloqların və sosial işçilərin fəaliyyəti gücləndirilməli, risk qrupunda olan şagirdlərlə fərdi işlər aparılmalıdır.

Məktəbdən kənar fəaliyyətlərin təşviqi də vacibdir. Gənclərin maraq dairəsinə uyğun idman, incəsənət, texnologiya və könüllü fəaliyyətlərə cəlb olunması onların öz bacarıqlarını inkişaf etdirməsinə və boş vaxtlarını faydalı şəkildə keçirməsinə şərait yaradır. Bu həm də onların mənfi mühitdən uzaq qalmasına və sosial bacarıqlarını sağlam şəkildə inkişaf etdirməsinə kömək edir.

Dövlət və qeyri-hökumət təşkilatlarının əməkdaşlığı da bu istiqamətdə əhəmiyyətlidir. Hüquq-mühafizə orqanları, yerli icra strukturları, gənclər təşkilatları və ictimai birliklər birgə fəaliyyət göstərərək maarifləndirici tədbirlər, təlimlər və profilaktik layihələr həyata keçirməlidirlər. Media və sosial şəbəkələrdə gənclərə nümunə ola biləcək pozitiv və motivasiyaedici məzmunların paylaşılması da önəmli rol oynayır.

Nəhayət, cəmiyyətin hər bir üzvü – müəllim, valideyn, dövlət qurumu və vətəndaş – gənclərin sağlam ruhda böyüməsinə töhfə verməli, onları dinləməli, dəstək olmalı və doğru istiqamətləndirməlidir. Bu birgə səylərlə yeniyetmələrin və gənclərin cinayətkar davranışlara meyl etməsinin qarşısını almaq mümkündür.

V çağırış millət vəkili,
295 nömrəli tam orta məktəbin direktoru Dilarə Cəbrayılova