Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib

“Rusiya Azərbaycan tərəfi ilə təmasdadır və “Rus Evi”nin mümkün bağlanması məsələsinin həlli üzərində işləyir”, - bunu Rusiya Federasiyası Xarici işlər nazirinin müavini Mixail Qaluzin “İzvestiya”ya bildirib.

Fevralda Bakı bu informasiya-mədəniyyət mərkəzinin hüquqi şəxs olmadığına görə fəaliyyətini dayandırması barədə Moskvaya nota göndərib. O zaman Rusiya Federasiyası lazımi rəsmiyyətləri yerinə yetirməyə hazır olduğunu bəyan edib. Lakin bu məsələ ilə bağlı Azərbaycana edilən müraciətlər cavabsız qalıb. Buna baxmayaraq, Moskva ilə Bakı arasında əməkdaşlıq inkişaf etməkdədir və ölkələr arasında ticarət dövriyyəsi artır, - ekspertlər qeyd edirlər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “İzvestiya” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Rusiya Federasiyası Xarici işlər nazirinin müavini Mixail Qaluzin “İzvestiya”ya bildirib ki, Bakıdakı “Rus Evi”nin mümkün bağlanması ilə bağlı vəziyyət iki ölkənin diplomatları tərəfindən müzakirə olunur:
“Biz məsələni elə həll etmək istəyirik ki, o (“Rus Evi”-red.) bağlanmasın. Biz Azərbaycan tərəfi ilə əlaqə saxlayaraq bu mövzu üzərində işləyirik. Ona əsaslanırıq ki, bu məsələ Rusiya ilə Azərbaycanın müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyəti çərçivəsində həll oluna bilər və həll edilməlidir. Mümkün olan hər şeyi etməliyik ki, Rusiya və Azərbaycanda müvafiq strukturlar vasitəsilə ölkələrimizin vətəndaşları bir-birinin mədəniyyəti və adət-ənənələri ilə sərbəst tanış ola bilsinlər.
2025-ci il fevralın 3-də Bakı “Rus Evi”nin fəaliyyətinin dayandırılması ilə bağlı Moskvaya nota göndərib. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi mərkəzin hüquqi şəxs kimi qeydiyyata alınmadığını və ölkənin "qanunvericiliyini ciddi şəkildə pozduğunu" bəyan edib.
“Rossotrudniçestvo”nun rəhbəri Yevgeni Primakov notanı aldıqdan sonra bildirib ki, Rusiya “Rus Evi”nin qeydiyyata alınması ilə bağlı Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi və Ədliyyə Nazirliyi ilə dəfələrlə əlaqə saxlamağa cəhd etsə də, zənglər cavabsız qalıb.
Tezliklə məlum olub ki, “Rus Evi”nin yerləşdiyi binanın sahibi həmin binanı satmağı planlaşdırır. Buna görə mərkəzin əməkdaşları onu tərk etməlidirlər. "Biz buna təəssüflənirik. Hesab edirik ki, bu, ikitərəfli təmaslar nəticəsində həll oluna bilən anlaşılmazlıqdır", - Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov bildirib.
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi də “qeydiyyatı başa çatdırmaq üçün lazımi addımları atmağa” hazır olduğunu bəyan edib və məsələnin müsbət həllinə ümid etdiyini bildirib.
Xarici İşlər Nazirliyi daha sonra diqqəti dezinformasiya kampaniyasına yönəldib, o zaman internetdə müəyyən “Bakıda “Rus Evi”nə dəstək aksiyası”nda iştiraka çağıran yalan materiallar yayılıb. Kampaniyanın məqsədi “Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinə xələl gətirmək” olub”,- XİN qeyd edib.
Bundan əlavə, yanvarın sonunda Baku TV “Rus Evi”ni casusluq fəaliyyəti ilə bağlı ittiham edib. Yevgeni Primakov bu məlumatı təkzib edib və idarənin məhkəməyə müraciət edəcəyini bildirib.
Xatırladaq ki, “Ev” 1997-ci ildə açılıb. Onun fəaliyyətinə “Rossotrudniçestvo” nəzarət edir.
Mərkəzin işinin əsas istiqamətləri rus mədəniyyətinin, elminin təbliği, gənclər üçün layihələrin təşkili, rus dilinin mövqelərinin möhkəmləndirilməsi, tarixi yaddaşın qorunması istiqamətində fəaliyyətlərdən ibarətdir.
Yaranmış böhrana baxmayaraq, Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan arasında əməkdaşlıq davam edir, - bunu Rusiya Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun Müasir Mərkəzi Asiya və Qafqazın tədqiqi laboratoriyasının elmi işçisi Darya Saprınskaya “İzvestiya”ya deyib:
“Tərəflər indi əməkdaşlıq üçün sabit balans tapmağa çalışırlar. Böhrana baxmayaraq, dialoq davam edir. Bu, təyyarə qəzası, “Rus Evi”nin bağlanmasıdır. Amma biz hələ də qarşılıqlı əlaqə saxlayırıq”.
Dekabrın 25-də Azərbaycanın AZAL şirkətinin “Embraer E190” markalı təyyarəsi qəzaya uğrayıb. Təyyarə Bakıdan Qroznıya uçurdu. Dekabrın 28-də Vladimir Putin İlham Əliyevlə telefon danışığında Rusiya hava məkanında faciəvi insidentin baş verməsi ilə əlaqədar üzr istəyib, həlak olanların ailələrinə bir daha dərin və səmimi başsağlığı verib, xəsarət alanların tezliklə sağalmasını arzulayıb. Həmin vaxt Qroznı, Mozdok və Vladiqafqaz Ukrayna PUA-larının hücumuna məruz qalıb və Rusiyanın hava hücumundan müdafiə sistemləri bu hücumları dəf edib.
Amma hazırda ən azı ticarət-iqtisadi sahədə əməkdaşlıq inkişaf edir. Azərbaycan Rusiyaya kənd təsərrüfatı məhsulları və digər ərzaq məhsulları ixrac edir. Rusiya həm də respublikaya kənd təsərrüfatı məhsullarının ən böyük tədarükçüsüdür; 2024-cü ildə respublikanın bütün ərzaq idxalının demək olar ki, üçdə birini təşkil edib.
İki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi artır: 2025-ci ilin birinci rübünün nəticələrinə görə, bu, 1,43 milyard dollar (illiklə müqayisədə +60,7%) təşkil edib. Rusiya İtaliya və Türkiyədən sonra Azərbaycanın üç xarici ticarət tərəfdaşından biridir və dövriyyənin 10,1 faizini təşkil edir.
Tərəflər arasında əməkdaşlıq təkcə federal səviyyədə deyil, həm də regional səviyyədə həyata keçirilir. Məsələn, Rusiyanın 70-dən çox subyekti Azərbaycanla əməkdaşlığı inkişaf etdirir.
Azərbaycanda sənaye parkının açılışı da gözlənilir. Rusiya Federasiyası onu 2025-ci ildə işə salmağa ümid edir, - Rusiya Federasiyası Sənaye və ticarət nazirinin müavini Roman Çekuşov bir müddət əvvəl bildirib:
"Bu il biz Sumqayıt şəhərində sənaye parkının istifadəyə verilməsinə ümid edirik. Bu, azərbaycanlı tərəfdaşlarımızla birgə layihənin ilk təcrübəsidir. Əminik ki, bu, Rusiya müəssisələri tərəfindən də tələb olunacaq".
RIAC proqram meneceri Milan Lazovic "İzvestiya"ya deyib ki, tərəflər diplomatik əlaqələr də saxlayırlar:
“Əlaqələr ən yüksək səviyyədə saxlanılır. Valentina Matviyenkonun Bakıya səfərini, İlham Əliyevin Qələbə Paradına dəvətini və Azərbaycan hərbçilərinin paradda iştirakını xatırlayaq”.
Ekspert qeyd edib ki, Rusiya tərəfi ondan irəli gəlir ki, biz Azərbaycanla münasibətləri prezidentlər Putin və Əliyev tərəfindən 2022-ci ilin fevralında Moskvada imzalanmış Müttəfiq Əməkdaşlıq haqqında Bəyannamə əsasında qururuq.
Martın 16-17-də Valentina Matviyenkonun rəhbərlik etdiyi Federasiya Şurasının nümayəndə heyəti Azərbaycanda səfərdə olub. Səfər zamanı spiker Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva ilə görüşüb, ertəsi gün isə İlham Əliyev Şura sədrini özü qəbul edib.
Apreldə Rusiyanın Xarici işlər naziri Sergey Lavrov Moskvada Azərbaycan prezidentinin xüsusi tapşırıqlar üzrə nümayəndəsi Xələf Xələfovla görüşüb. Bir neçə gün sonra Türkiyədə Antalya Diplomatik Forumunda Rusiya və Azərbaycan XİN rəhbərlərinin görüşü olub.
Lakin İlham Əliyev mayın 9-da Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 80 illiyini qeyd etmək üçün Moskvaya gəlməyib. Bu, Bakıda atası Heydər Əliyevin xatirəsinə həsr olunmuş tədbirlərdə iştirakı ilə izah edilib.
Moskva və Bakı humanitar sahədə də əməkdaşlıq edir. Darya Saprınskaya deyir ki, Azərbaycanda rus dili, o cümlədən orta və ali təhsil müəssisələrində tədris üçün istifadə olunmağa davam edir. Bakıda Moskva Dövlət Universitetinin filialı fəaliyyət göstərir.
Mixail Lazoviç deyir ki, indi Azərbaycanla münasibətləri yaxşılaşdırmaq üçün potensial var. Bununla belə, mediada bir-birimizə qarşı mənfi ritorikanı dayandırmaq son dərəcə vacibdir ki, bu da ikitərəfli münasibətlərimizə böyük ziyan vurur.
Y. QACAR