“Müharibəni xalqa qələbə kimi təqdim etməyə çalışacaqlar” Elxan Şahinoğlu

“İsrail müharibənin 14 günə bitəcəyini demişdi, amma döyüşlər iki gün əvvəl başa çatdı”. Bunu politoloq Elxan Şahinoğlu İsrail–İran müharibəsinin nəticələrini şərh edərkən bildirib. 

Onun sözlərinə görə, hər iki tərəf özünü qalib elan etsə də, real mənzərə fərqlidir:“İsrail və ABŞ, İranın uranı zənginləşdirmək imkanlarını sıradan çıxardıqlarını bəyan edir. İran isə cavab zərbələri ilə İsrailə və ABŞ-a adekvat reaksiya verdiyini iddia edir. Ancaq aydın görünür ki, İranın cavabları nə İsrailin, nə də ABŞ-ın zərbələrinə bərabər olmadı”.

Şahinoğlu qeyd edib ki, İranın bəzi raketləri İsrailin “Dəmir qübbə” hava hücumundan müdafiə sistemini keçərək şəhərlərə zərbə endirsə də, bu, yalnız taktiki uğur idi və strateji nəticə vermədi: “İsrail bir neçə iranlı general və hərbçini məhv etdi, ABŞ isə İranın nüvə obyektlərinə ciddi zərbələr endirdi. İranın cavabı isə Qasım Süleymani hadisəsində olduğu kimi, əvvəlcədən xəbərdarlıqla boşaldılmış hərbi bazalara raket atmaqla məhdudlaşdı. Bu raketlərin əksəriyyəti də havada vuruldu. Hətta Donald Tramp bu səbəbdən İrana təşəkkür etmişdi – bu, əslində Tehranın alçaldılması idi”.

Politoloq hesab edir ki, rejim bütün bunlara baxmayaraq, müharibənin nəticələrini ölkə daxilində “qələbə” kimi təqdim etməyə çalışacaq: “İran rəhbərliyi bu hadisələri daxildə xalqa uğur kimi təqdim etməyə çalışacaq. Lakin vətəndaşların beynində suallar artır – rejimin bu itkini necə bərpa edəcəyi qeyri-müəyyəndir”.

Ekspert əlavə edib ki, müharibə İsrailə bir günü yüz milyonlarla dollara başa gəlib və 12 günlük əməliyyatın ümumi xərci bir neçə milyard dolları keçib. Buna baxmayaraq, İsrail bu itkiləri kompensasiya edəcək, ABŞ da müttəfiqinə dəstək göstərəcək.

“Əsas sual budur: İran bu qədər itkini necə bərpa edəcək? Bombalanmış obyektlərin bərpası üçün nə Rusiya, nə də Çin pulsuz yardım edəcək. İran sanksiyalar altındadır. Yeganə çıxış yolu – neft gəlirlərini bərpaya yönəltməkdir. Ancaq bu zaman sosial problemlər arxa plana keçəcək və əhalinin narazılığı artacaq” -deyə, Şahinoğlu vurğulayıb 

O, qeyd edir ki,  ABŞ və İsrail hələlik ilk məqsədlərinə çatdıqlarını – İranın nüvə obyektlərini sıradan çıxardıqlarını bildirirlər: “Ancaq əsas məqsəd – rejim dəyişikliyi – hələ gerçəkləşməyib. Bu, daha uzunmüddətli prosesdir. Əgər İran rejimi mövcudluğunu qorumaq istəyirsə, həm daxili, həm də xarici siyasətində ciddi korrektələr etməlidir. Lakin bu istiqamətdə ciddi dəyişikliklər gözlənilmir. Çünki İranda genişmiqyaslı islahatlar rejimin dəyişməsi deməkdir və mühafizəkar dairələr buna imkan verməyəcək”.