Niyə kişilər qadınlardan uzundur? Səbəb genlərdə gizlidir

Təxminən bir milyon insanın genetik məlumatlarının təhlili alimlərə cinslər arasında boy fərqinə təsir edən amillərdən birini müəyyən etməyə kömək edib. Məlum olub ki, buna səbəb xüsusi bir gendir.

Kişi və qadınlar arasında orta boy fərqi təxminən 13 santimetr təşkil edir. Lakin bu fərqin bioloji səbəbləri yaxın vaxta qədər tam aydın deyildi. Yeni araşdırma bu məsələyə daha çox aydınlıq gətirir.

Lent.az bununla bağlı məlumatları təqdim edir:

Nəzər mərkəzində – SHOX

Tədqiqatçılar SHOX adlı genə diqqət yetiriblər. Bu gen insan boyu ilə əlaqəsi ilə tanınır. SHOX geni həm qadınlarda olan iki X xromosomunda, həm də kişilərdə olan X və Y xromosomlarında yerləşir. Bu o deməkdir ki, gen hər iki cinsdə mövcuddur. Lakin alimlərin araşdırmasına görə, onun boy artımına təsiri cinslər arasında fərqli ola bilər.

ABŞ və Böyük Britaniyadan olan tədqiqatçılar üç müxtəlif biobankdan təxminən bir milyon insanın məlumatlarını analiz ediblər. Onlar arasında 1200-dən çox nadir xromosom anomaliyasına malik insan aşkarlanıb - məsələn, əlavə və ya çatışmayan X və ya Y xromosomları. Bu cür insanların boyu müqayisə edilərkən, əlavə Y xromosomunun boyu əlavə X xromosomundan daha çox artırdığı müəyyən edilib.

Niyə kişilərdə təsir daha güclüdür?

Məsələ burasındadır ki, SHOX geni cinsi xromosomların kənar hissəsində yerləşir. Qadınlarda iki X xromosomundan biri genetik olaraq daha az aktivdir, bu səbəbdən həmin X-in uclarındakı genlər (o cümlədən SHOX) yalnız qismən fəaliyyət göstərir.

Kişilərdə isə vəziyyət fərqlidir: həm X, həm də Y xromosomundakı SHOX genləri tam aktivdir. Bu da onların boy artımına daha güclü təsir etməsinə səbəb olur.

SHOX geni nədir?

SHOX (Short Stature Homeobox) geni zülal sintezini idarə edən və digər genlərin aktivliyini tənzimləyən təlimatları verir. Xüsusilə də skeletin inkişafı, əllərin və ayaqların sümük böyüməsi və yetişməsi üçün çox vacibdir.

Bu tapıntı insan bədəninin formalaşmasında genetik fərqliliklərin necə mühüm rol oynadığını bir daha sübut edir.