Pənahəli xanın varisi Qaynarinfo ya yazdı

"Kişinin Sözü – Səməd Bəyin Əmanəti”

Mən bir soyun, bir yaddaşın, bir sözün davamçısıyam. Mənim köküm Qarabağ torpağına, Şuşanın dağlarına, Ağdamın çinar kölgələrinə, Xan nəslinin kölgəsində kök atmış bir nəslə bağlıdır. Bu soyun adı Səməd bəylə yazılır.

Səməd bəy – Pənahəli xanın oğlu İbrahim Xəlil xanın kötücəsi idi. Qarabağ camaatının tanıyıb, sevdiyi, ehtiramla "bəy” deyə səsləndiyi bir insan. Ağdamda, kəndlərdə, dağların qoynunda yaşayan hər kəs onu tanıyır, adını eşidəndə üzündə bir sayğı, bir təbəssüm peyda olurdu. O, yalnız soy-nəcabəti ilə deyil, həm də insanlara kömək əli uzatması, xeyirxahlığı, düz danışığı ilə yadda qalmışdı.

Pay torpaqları, mülkləri, var-dövləti vardı – bəli, amma onun böyüklüyü torpaqla ölçülməzdi. O öz xarakteri ilə böyük idi. Elə bu böyüklüyə görə də Rus imperiyası onun qarşısında aciz qalmışdı. Sıxışdırmışdılar, təzyiq etmişdilər, əlində olan hər şeyi əlindən almaq istəmişdilər. Sürgün təhdidləriylə üz-üzə qalmışdı. Amma o qaçmadı. O demişdi: "Kişi ölsə də, öz torpağında ölər".

Onun bu sözləri təkcə bir inadcıl bəyanat deyildi – bu, onun həyat fəlsəfəsi idi. Torpaq sevgisi, vətən sevgisi, xalqına olan bağlılığı o qədər dərindi ki, çətinliklər qarşısında sınmadı. Çünki Səməd bəy bir söz adamı idi. Deyərdilər: "Kişinin sözü onun möhürüdür". Onun möhürü isə əbədiyyətə həkk olunmuşdu.

Oğlu Əhəd bəy – mənim babam – həmin ruhla böyümüşdü. Tərbiyəsini atasından almışdı, Qarabağda böyük vəzifələrdə çalışmış, xalqın içində xalq adamı olmuşdu. Mən də bu nəslin, bu mirasın bir daşıyıcısıyam.

Səməd bəy haqqında el arasında hələ də nağıllar danışılır. Düşmənçiliyi barışa çevirən, sözlə işi həll edən, məsləhəti ilə yol göstərən, haqqı deməkdən çəkinməyən bir adam idi. Onu tanıyanlar deyirdi: "O, əsl Qarabağ bəylərinin ruhunu daşıyırdı. Zəhmli idi, amma ədalətliydi. Sözü ilə düz gedərdi”.

Mən onun adını daşımasam da, onun yolunu daşıyıram. Hər addımımda, hər qərarımda onun sözləri qulağımda səslənir. Mən o nəsildənəm – sözü möhrü olan, torpağını tərk etməyən, insanı insan bilən bir soyun davamçısıyam.

Səməd bəy mənim üçün tarix deyil – o mənim həyatımın kompasıdır.

Tural İbrahimov