Pəncərə metaforası: Rusiyada yüksələnlər niyə aşağı düşürlər?

Kubra Məhərrəmova yazır...

Dünyanın ən məşhur mafiyaları sırasında İtaliya - Cosa Nostrası (Siciliya) və onun Amerika qolu, Yaponiya-Yakudzası, Çin Triadaları, Rusiya mafiyası, Meksika kartelləri yer alır.

Bütün mafiya təşkilatlarını bir şey birləşdirir. Bütün vasitələrlə məqsədə nail olmaq. XX əsrin əvvəllərində bu, reketlik, adam qorxutmaq, biznesi əldən almaq idisə, bu gün təşkilatların fəaliyyət dairəsi xeyli genişlənib. Buraya maliyyə fırıldaqları, silah ticarəti, narkotik dövriyyəsi, çirkli pulların yuyulması, qaçaqmalçılıq, qanunsuz miqrasiya, qumar oyunları, insan alveri, kibercinayətkarlıq və s. aiddir. Sadaladıqlarım film deyil, təəssüf ki, yaşadığımız dünyanın bir parçasıdır.

Həmçinin bəzi ölkələr var ki, orada baş verən hadisələri izləyəndə, elə mafiya haqqında filmi izləyirmiş kimi olursan.

Bir neçə gün əvvəl "AnewZ" telekanalı Ruben Vardanyan haqqında sənədli filmi təqdim etdi. "The Oligarch"s Design" sənədli filmi gizli və açıq maliyyə fırıldaqları, siyasi elitanın məqsəd və hərəkətliliyi, həmçinin Kremlin istəmədiyi halda kiminsə "oliqarx" ola bilməyəcəyi barədə açıq mənbələrə istinadən məlumat verdi izləyənlərə. Film kimin üçünsə sadəcə yaradıcı iş, təxəyyülün məhsulu kimi görünə bilər, amma Rusiyada son bir neçə ildə baş verənlərə ötəri nəzər salanda görərik ki, filmin ağır və dərin mənaları, çalarları var.

Yeri gəlmişkən, Vardanyanın məhz Bakıda həbsdə olması olduqca vacib məqamdır.

Onun məhkəməsinin açıq keçirilməsi də həmçinin. Bəlkə də, məhz Bakı onu "pəncərədən yıxılmaqdan" xilas edib.

Məhkəmə başa çatmadığına görə bu barədə yazmaq doğru olmadığı üçün keçirəm Rusiyada baş verən film kimi hadisələrə.

Dünən Moskvanın cənubunda avtomobildə baş verən partlayışdan sonra daha bir general həyatını itirdi. İstintaq Komitəsi bildirib ki, avtomobilin partlaması nəticəsində aldığı xəsarətlərdən sonra Rusiya Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahının operativ hazırlıq idarəsinin rəisi, general-leytenant Fanil Sarvarov vəfat edib. Qurum təsdiqləyib ki, partlayışın səbəbi avtomobilin alt hissəsinə yerləşdirilmiş partlayıcı qurğu olub.

Bu, Rusiya-Ukrayna müharibəsi başlayandan Rusiyanın yüksəkçinli zabitlərinin məhv edilməsinin ilk nümunəsi deyil.

Bu zabitlər gah partlayıcı vasitələrlə aradan götürülür, ya da sadəcə "yox olurlar".

Məsələn, Putinə Rusiya ordusunun "parlaq" qələbəsi barədə məruzə edən general-polkovnik Sergey Kuzovlyev "Kupyansk məruzəsi"ndən sonra "yoxa çıxıb". Məhz o bildirmişdi ki, "Kupyansk tamamilə Rusiya Silahlı Qüvvələrinin nəzarətindədir". Hətta buna görə mükafat da almışdı.

Bu məruzədən sonra Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski Kupyanska səfər edərək oradan video çəkir və bununla da RF-in işğal barədə iddiasını təkzib edir. Daha sonra bildirir ki, "çox güman, bu general artıq sağ deyil". Zelenskiyə bu məlumatın kəşfiyyat tərəfindən ötürüldüyü də aydındır. Buna sadəcə general ölümü kimi baxıb keçə bilsək də, hadisənin baş verməsi Rusiya hərbi-siyasi elitasında hökm sürən kritik gərginlikdən xəbər verir. Generallar payızlıq cücə kimi bir-bir "tələf" olurlar.

O zaman sual yaranır, generalı kim aradan götürüb? Ukrayna, yoxsa Rusiyada fəaliyyət göstərən "kriminal-siyasi elita"? Bəlkə general elə "yalan" məruzə etdiyi üçün "yoxa çıxıb?"

Sualın yaranma ehtimalı bundan əvvəl baş verən hadisələrdə gizlənir.

Məsələn, Rusiyanın keçmiş nəqliyyat naziri Roman Starovoit 2025-ci ilin iyulunda işdən çıxarıldıqdan sonra intihar edir. Rəsmi məlumata görə ona hədiyyə edilmiş silahla özünü başından güllələyərək öldürür. Cəsədi isə Moskva vilayətindəki evinin yaxınlığında, öz şəxsi avtomobilində ("Tesla Model X") tapılır.

Daha bir hadisə 2025-ci iyulunda Rusiyanın "Transneft" şirkətinin 62 yaşlı vitse-prezidenti Andrey Badalov Rublyovskoye şosesində mənzilinin pəncərəsindən "yıxılaraq" ölməsidir.

Ümumiyyətlə Rusiya oliqarxlarının pəncərədən düşüb ölmə kimi qəribə ənənələri var. Bu ənənə ötən əsrin 90-cı illərindən başlayır.

2022-ci ilin sentyabrında "LUKOIL" şirkətinin vitse-prezidenti Ravil Maqanov da pəncərədən yıxılaraq həyatını itirənlər sırasındadır. Belə ki, o, Moskvada yerləşən Mərkəzi Klinik Xəstəxananın altıncı mərtəbəsinin pəncərəsindən yıxılaraq ölüb.

Həmçinin biznesmen və politoloq Pavel Antov da 2022-ci ilin dekabrında Hindistanda (Odisa) hotel pəncərəsindən düşərək ölüb.

Pəncərədən, eyvandan yıxılan oliqarx və yüksəkçinli məmurların siyahısını çox uzatmaq olar, lakin bu ölümlərin səbəbi kimi bir əsas xətt mövcuddur - Rusiya-Ukrayna müharibəsi...

Heç kimə sirr deyil ki, bu "hərbi əməliyyat" Rusiya daxilində yüksəkrütbəli hərbçilər və dövlət məmurlarına, oliqarx və milyonçulara böyük təzyiq yaratdı. Uğursuz əməliyyatlar, strateji səhvlər daxili "razborkalar" və böhranın təzyiqini çoxaltdı.

Mövzuya hakim olanlar deyirlər ki, bəzən psixoloji stres-qorxu oliqarx və yüksək çinli şəxsləri intihara yaxın vəziyyətə sala bilər. Çoxu elə öz "xoşu ilə" həyatla vidalaşıb. Digər qrup isə əmindir ki, heç kim təsadüfən "pəncərədən" yıxılmır. Bu, sadəcə hakimiyyət və təsir dairələri uğrunda aparılan gizli və ya açıq mübarizənin bir hissəsidir.

Oliqarxlar arasında resurs və təsir dairələri uğrunda mübarizə heç də Rusiya-Ukrayna cəbhəsində baş verən qanlı-qadalı hadisələrdən geri qalmır.

Maliyyə aktivlərinin və siyasi dəstəyin azalması təsir dairəsini daraldır, bəzən bu da "qeyri-adi" ölüm halları ilə nəticələnir.

Vardanyanı da eyni sonluq gözləyə bilərdi. Pəncərədən yıxılmaq və ya göldə olarkən boğulmaq. Bəlkə də, Vardanyanın "həmkarları" onun üçün daha kreativ sonluq düşünmüşdülər.

Təəssüflər olsun ki, bu, sadəcə mənim təxəyyülümün məhsulu və ehtimalı olaraq qalır. Əsl həqiqət isə odur ki, Vardanyan sağ-salamat, hətta deyərdim ki, səhhətində yaxşılığa doğru inkişafla Bakıda həbsdədir. Məncə Vardanyan xilaskarına bir ömür borclu olmalıdır!