Qadınlar Günü niyə məhz bu gün qeyd olunur? 8 MARTIN TARİXÇƏSİ

8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Günü ilin ən gözəl bayramlarındandır. Doğrudur, bu bayrama kommersiya gözü ilə baxanlar da az deyil. Amma ilin bir gününü qadınlara həsr etmək olduqca gözəl bir təşəbbüsdür.
Bu bayramın tarixi barədə nə bilirik?
Qadınlar günü ilk dəfə Qərbdə qadınların kişilərlə bərabər hüquqlar uğrunda mübarizəsi nəticəsində yaranıb. Bu mübarizənin başlanğıc nöqtəsi XIX əsrin ortalarıdır. 1848-ci ildə Amerikada Birinci Qadın Hüquqları Konfransı keçirildi və burada Hisslər Bəyannaməsi imzalandı. Həmin bəyannamədə qeyd edildi ki, kişilərdən heç də az vətənpərvər olmayan qadınlar bir sıra hüquqlardan məhrumdurlar.
Ona görə də Konfrans bütün dövlətlər üçün hədəf müəyyən etdi. Yəni, qadınların universitetlərdə təhsil almaq, layiqli və yaxşı maaşlı işləmək, boşanma halında uşağın qəyyumluğu, mülkiyyət, seçilmək və seçmək hüquqlarını tanınmalıdır. Bu Bəyannamə qadınların və kişilərin hüquqlarının genişləndirilməsi hərəkatının əsaslarını qoydu.
Klara Setkin və 8 Mart
ABŞ-dan sonra erkən feminist hərəkatlar da Qərbi Avropaya, ilk növbədə Böyük Britaniya və Skandinaviyaya, daha sonra Avstriya-Macarıstan, Polşa, Bolqarıstan və digər ölkələrə yayıldı. Çox vaxt feminist hərəkatlar da Almaniyada olduğu kimi sosialist xarakterli idi.
Alman qadınlarının bərabər hüquqlar uğrunda mübarizəsinin təşkilatçılarından biri sosial demokrat, sonra isə kommunist olan Klara Setkin idi. Məhz o, artıq mövcud olan 1 May kimi qadın hüquqlarına dəstək üçün beynəlxalq etirazlar gününün tətbiqi ideyasını irəli sürdü.
Doğrudur, Klara Setkin öz mübarizəsinin nəticəsini görə bilmədi. Lakin o özündən sonra bir mübarizə yolu qoyub getdi. 1917-ci ilin fevralından başlayaraq martın əvvəllərinədək həm ABŞ-da, həm də Avropada qadın hüquqlarına dair yürüşlər keçirilirdi.
8 Mart kimin bayramıdır?
1921-ci ildə Kominternin III Konqresi çərçivəsində keçirilən Kommunist Qadınlarının II Beynəlxalq Konfransında 8 Martın kommunist qadınların bayramı adlandırıldı. Günsə 8 Mart 1917-ci ildə rus qadınlarının yürüş keçirdikləri günün şərəfinə seçildi. Klara Setkin, Nadejda Krupskaya və Anna Kollontai kommunist mühitində bu günü və ümumilikdə qadın hüquqlarını fəal şəkildə təbliğ edirdilər.
8 Mart hansı ölkələrdə qeyd olunur?
1920-ci illərdən Beynəlxalq Qadınlar Günü ilk növbədə kommunist ölkələrində, o cümlədən Mərkəzi Avropa ölkələrində, eləcə də Çində qeyd olunur. 1960-cı illərdə Amerika və Avropada feminizmin ikinci dalğasının başlaması ilə mart ayı BMT-nin Beynəlxalq Qadınlar İli elan etdiyi 1975-ci ilə qədər müəyyən bir tarix olmasa da, ilk dəfə olaraq 8 Martı Qadınlar Günü kimi qeyd etməsinə baxmayaraq, yenidən qadınların öz hüquqları uğrunda hərəkat ayına çevrildi. İki il sonra təşkilat 8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Gününün təsis edilməsi haqqında qərar qəbul etdi.
Bu gün Böyük Britaniya, Almaniya, Fransa, BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı, İsrail, Braziliya və Cənubi Koreya da daxil olmaqla, dünyanın 100-dən çox ölkəsi 8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Gününü qeyd edir. Birləşmiş Ştatlarda bütün mart ayı qadınlara həsr olunur və “Qadınlar Tarixi Ayı” adlanır.
8 Mart Azərbaycanda da rəsmi şəkildə qeyd edilir. Və bu gün qeyri-iş günü hesab olunur.
Surxay Atakişiyev, Bizim.Media