Qiymət insaflı, ancaq: camaat sürət yarışına çıxmayıb, cənablar!

MİDA-nın mənzil satışı qaydaları həm alıcıları narazı salıb, həm də ekspertləri

Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyindən (MİDA) güzəştli mənzillərin satışı üzrə növbəti elektron marafon baş tutub. Bu dəfə Sumqayıt və Lənkərandakı yaşayış komplekslərində onlayn satışlara start verilib - orada bir neçə saniyə ərzində ipoteka əsasında və vətəndaşların şəxsi vəsaiti hesabına satılan 544 mənzil öz sahibini tapıb.

Satışlar dekabrın 6-sı səhər saatlarında başlayıb və qısa müddətdə tamamlanıb. Son zamanlar layihənin sosial mahiyyətinə maraq öz yerini texniki detallara verib - cəmiyyət və analitikləri daha çox kvadratmetrlərin satışının rekord vaxtı maraqlandırır. Bu yaxınlarda keçirilən elektron tur zamanı ilk mənzilin seçimi onun başlamasından 23 saniyə sonra baş verib.

Azərbaycan İnternet Forumunun (AİF) prezidenti, yüksək texnologiyalar üzrə ekspert Osman Gündüz deyib ki, əsas olan ilk mənzilin satılması üçün lazım olan saniyələrdir: “Bu hesabat ölçüsündə MİDA iki parametrə istinad edir - bu, mənzilin sistemdə tapıldığı, baxıldığı və təsdiqləndiyi zamandır. Mənzil seçimi satışın başlamasından istədiyiniz evi tapmaq üçün lazım olan vaxtı göstərir. Müştəri sistemə daxil olur, seçim seçir, onu gecikdirir və təklif vahidi artıq axtarışda digər istifadəçilər üçün görünmür. Sonra seçimini təsdiq edə bilər, dördüncü, yeddinci, qırxıncı saniyədə edə bilər və ya imtina edə bilər, lakin birinci hərəkət həlledici sayılır. Buna görə də strukturun satış hesabatlarında və statistikasında məhz bu vaxt görünür”.

Ekspertin sözlərinə görə, onlayn satışlar başlayandan mənzillər sözün əsl mənasında saniyələr içində satılır: “Əvvəlcə 2018-2019-cu illərdə vətəndaşlar ilk dörd-beş saniyə ərzində öz seçimini edirdilər, daha sonra 2020-ci ildə bu müddət 10 saniyəyə, 2022-ci ildən isə Hövsan və Yasamal yaşayış komplekslərində mənzil satışı zamanı 29-32 saniyəyə qədər uzadılıb. Nəticədə, əvvəlcə sistem müştəri kimi maskalanan kompüter proqramları olan botlardan qorunmamışdı. Üstəlik, strukturun özü dəfələrlə kənar şəxslərin satışa qanunsuz müdaxilə edərək, satış nəticələrini ləğv edib. İki il əvvəl MİDA sistemə insan amilinin rolunu məhdudlaşdırmaq və şəffaflıq üçün vacib olan köklü texnoloji düzəlişlər etdi”.

İndi camaat, deyəsən, ani elektron tenderə öyrəşib, lakin əvvəllər bir neçə saniyə ərzində yüzlərlə mənzilin satışı ilə bağlı elanlar sosial şəbəkələrdə və mediada böyük əks-səda doğurmuşdu. Ruhdan düşmüş vətəndaşlar bunun sırf texniki cəhətdən necə mümkün olduğunu başa düşmürdülər. Başqa təşəbbüskar vətəndaşların, maklerlərin İT mütəxəssislərinə 3-7 min manat ödədikləri və avtomatik olaraq botların köməyi ilə onlara bu mənzilləri aldıqları barədə söz-söhbətlər vardı. Onda maklerlər mənzilləri sonradan 15-20 min manata baha qiymətə satırdılar. Güzəştli mənzillərin biznesə çevrilməsi ilə bağlı çox danışılıb və söz-söhbət yeni tikilən sahiblərin belə mənzillərin satışı ilə bağlı elanlarla gücləndirilir.

Hər halda, vətəndaşlarımızın sosial kateqoriyaları üçün nəzərdə tutulmuş güzəştli mənzillərin həyata keçirilməsi üçün belə bir model qəbuledilməzdir və yerli analitiklər hesab edirlər ki, başqa, daha optimal və effektiv həll yollarını sınamaq lazımdır. Bunun əleyhdarlarının fikrincə, mənzil probleminin həlli üçün nəzərdə tutulan güzəştli mənzillərin verilməsi dövlət layihəsinin mənzilə ehtiyacı olan vətəndaşlarımızın sosial kateqoriyalarının dəstəklənməsi istiqamətində nəzərdə tutulmuş məqsəddən fərqlidir. Çünki əsas vəzifə əhalinin kompüter bacarıqlarını yoxlamaq deyil, özünə ev əldə etmək imkanı olmayan ehtiyacı olanlara kömək etməkdir.

Başqa məqamlar da var. Daşınmaz əmlak eksperti Elnur Fərzəliyevin fikrincə, əsas problem belə mənzillərin satışının şərtlərindədir: “Elektron müsabiqələr, ardınca isə mənzillərin ani satışı, güzəştli mənzil almaq istəyən potensial namizədləri narahat edir. Bir göz qırpımında satılır və buna görə də bir çox müraciət edənlər dəfələrlə bu hərraclarda iştirak edirlər, lakin əliboş qalırlar. Və sonra biz sosial layihə ilə məşğul oluruq, onun çərçivəsində digər vətəndaşlar kreditə müraciət etmədən öz vəsaitləri ilə mənzil alırlar. Bununla belə, əllərində pul olduqda, onlar özəl inşaatçıların təkliflərini nəzərdən keçirə bilərdilər, çünki bu cür mənzillər bu komplekslərdə də mövcuddur”.

Mütəxəssis hesab edir ki, MİDA tabeliyində olan mənzillərin qiymətini bizim bir çox ailələrimizin büdcəsi üçün məqbul hesab etmək olar və bu, onların əsas üstünlüyüdür. Güzəştli daşınmaz əmlakın kvadratı demək olar ki, yarı qiymətinədir. Bundan əlavə, biz daha yığcam, buna görə də sərfəli mənzil fondundan danışırıq. Güzəştli mənzillərin qiymətləri ilə bağlı digər bazar mütəxəssisləri də oxşar fikirdədirlər və onlar elektron satışı layihənin yeganə mənfi cəhəti adlandırır və başqa yanaşmalar təklif edirlər.