Roma imperatoru Yustinian dövründə tikilmiş 1500 illik xristian bazilikası tapıldı

Avstriya Elmlər Akademiyasının Avstriya Arxeologiya İnstitutunun tədqiqatçıları İtaliyanın Akviley şəhərində erkən xristian bazilikasını aşkar ediblər.

Qaynarinfo bu barədə "Interesting Engineering"ə istinadən xəbər verir.

Arxeoloqlar iddia edirlər ki, onun kəşfi daha böyük Bizans tikinti proqramını nümayiş etdirə bilər.

Eramızdan əvvəl 181-ci ildə Roma hərbi koloniyası kimi qurulan Aquileia strateji cəhətdən Kəhrəba yolunun son nöqtəsində və müasir Avstriya olan Norikum əyalətinə gedən yol boyunca yerləşir. Bura 1998-ci ildə UNESCO-nnu Ümumdünya İrsi Siyasına salınıb.

Arxeoloqlar Aquileianın qərbində, Via Annia yaxınlığındakı ərazidə dərin tədqiqatlar aparıb: bunlara geofiziki ölçmələr və geoarxeoloji qazma işləri daxildir. Nəticə IV əsrə aid kilsə binasının kəşfi olub və o, transepti olan üç nefli bazilikadır

Arxeoloq Stefan Qroç deyib: "Bu bazilika Aquileiada onilliklər ərzində aparılan intensiv arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində yaxınlarda aşkar edilmiş ilk böyük binadır. Memarlıq Misir, Türkiyə və Balkanlarda rast gəlinən Şərqi Roma İmperiyası ilə heyrətamiz paralellər göstərir".

Ehtimal ki, bura VI əsrin birinci yarısında İmperator I Yustinian dövründə üç apsisli əhəmiyyətli bir binaya çevrilib.

Alim bildirib ki, transepsiyalı və apsisli bazilikalara Misirdən tutmuş Yaxın Şərqə qədər bütün Şərqi Roma İmperiyasında, o cümlədən Bethlehem, Türkiyənin cənub-qərbində Likiya sahilləri və Albaniyanın Durres bölgəsində Balkan bölgəsində, hətta Yuxarı Adriatik dağlara qədər də rast gəlinir.

Qeyd edək ki, bazilika çox güman təkcə dini bina kimi deyil, həm də I Yustinianın Yuxarı İtaliyanı fəth etməsinin simvolu kimi xidmət edib. Konstantinopol və Qüdsə doğru cənub-şərqə baxan bina Arian Qotlarının qovulmasına cavab olaraq görülür.

Təxminən 1500 il əvvəl Aquileia şəhəri İtaliyanın ən məşhur şəhərlərindən biri idi. Eramızdan əvvəl 181-ci ildə hərbi düşərgə kimi əsası qoyulub, strateji baxımdan sahilə yaxın və müasir Avstriyanın Norikum əyalətinə aparan yolun kənarında yerləşirdi.

Məqalədə deyilir ki, bazilika katolik inancını bərpa etmək üçün tikilmiş ola bilər. Bu, xristian bidətçilərinin təsiri altına düşmüş bir ərazidə tapılıb. Lakin şəhər Atilla tərəfindən talan edildikdən sonra heç vaxt öz sərvətini geri qaytara bilməyib, ancaq bir şəkildə bu günə qədər yaşaya bilib.

"Bu binanın indiki fasadı əslində XI əsrdə tikilib, ona görə də Aquileianı mühasirəyə alan işğalçıların əli ilə məhv olmaqdan xilas olub və ehtimal ki, VI əsrin ikinci yarısında onun bazilikası zədələnib", deyə məlumatda qeyd edilir.

Bina haqqında danışan Qroç qeyd edib ki, bu qədim geosiyasi quruculuq tədbirlərinin təsiri hətta bölgəyə də keçib. Bunu Avstriyanın Holz şəhərindəki Müqəddəs Pyotr kəndindəki Teurnius Yepiskop kilsəsi sübut edir. Eramızın VI əsrində yenidən qurulan bu kilsə, Aquileiadaki yeni bazilika ilə eyni plan əsasında inşa edilib.

Aydın