Rusiyanı “ürəyindən vuracaq” sanksiyalar Azərbaycana yan təsirləri

“Biz Rusiyaya qarşı 18-ci sanksiyalar paketinin təqdim edilməsinin son mərhələsindəyik”. Bunu Avropa Komissiyasının Prezidenti Ursula von der Lyayen mətbuat konfransında deyib.

“Putin sülh istəmir və 18-ci paket onun iqtisadiyyatının ürəyinə zərbə vuracaq”, - Leyen bildirib.

Bu nə sanksiyalar paketidir belə və əvvəlkilərdən nə ilə fərqlənəcək? Doğrudanmı o, Rusiya iqtisadiyyatını ürəyindən vuracaq? Azərbaycana mümkün yan təsirləri nə ola bilər?

Qeyd edək ki, ötən həftəsonu ABŞ Prezidenti Donald Tramp Putini sanksiyalardan məharətlə yayınmaqda “peşəkar” adlandırmışdı. Almaniyanın Kansleri Fridrix Merts də iyulun 3-də bildirib ki, Rusiyaya qarşı 18-ci sanksiya paketi ilə bağlı danışıqlar həlledici mərhələdədir.

2025-ci ilin yazında Avropa İttifaqı (Aİ) və ABŞ, Rusiyaya qarşı 18-ci sanksiyalar paketini tətbiq etməyə başladı. Bu yeni paket Ukrayna müharibəsinin davam etməsi və Rusiyanın beynəlxalq hüquqla uyğun hərəkətlər etməməsi səbəbindən daha da sərtləşdirilib. Sanksiyaların əsas məqsədi Rusiyanın iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərmək, müharibəni dayandırmaq və beynəlxalq hüququ pozmağına mane olmaqdır.

Nəticədə, Rusiyanın iqtisadiyyatı qarşısında qarşılaşacağı çətinliklər daha da artacaq. Bununla belə, Avropa ölkələri və Qərb şirkətləri də sanksiyaların təsirindən əziyyət çəkə bilər. Çünki bəzi sektorlarda, xüsusilə enerji və metallurgiya sahələrində yeni təchizat və ticarət yolları axtarılmalıdır.

Çin-Ticarət və Siyasət Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri Xuan Li Avropa İttifaqı və ABŞ-ın tətbiq etdiyi sanksiyaların Rusiyanı təcrid etməyə yetməyəcəyini bildirib. Onun sözlərinə görə, Çin və Hindistan kimi inkişaf edən iqtisadiyyatlar Rusiyanın qarşısını almağa çalışan sanksiyaların üzərində yeni ticarət yolları açmağa davam edəcəklər. O, bu ölkələrin Rusiyanın əsas enerji tədarükçüsü olaraq qalmağa davam edəcəyini vurğulayıb. Bununla belə, X. Li əlavə edib ki, xarici şirkətlər və Qərb bazarları, sanksiyalar nəticəsində Rusiyanı öz tədarük zəncirlərindən çıxarmağa məcbur ola bilər.

Almaniyanın Humboldt Universitetinin professoru Anna Braun hesab edir ki, Rusiyaya qarşı tətbiq olunan 18-ci sanksiyalar paketi Aİ-nin iqtisadi siyasətində mühüm mərhələdir. Onun fikrincə, sanksiyalar Avropa İttifaqı üçün strateji təzyiq aləti olmaqla yanaşı, Rusiyanın müharibə əməliyyatlarını daha da çətinləşdirəcək.

“Brookings” İnstitutunun ekspertlərindən biri olan Stiven Cons ABŞ-ın Rusiyaya qarşı sanksiyalarının uzunmüddətli təsirlərini təhlil edib. O, sanksiyaların Rusiya iqtisadiyyatına ciddi zərbə vuracağını, lakin Rusiya hakimiyyətinin bu təzyiqlərə adaptasiya olacağını vurğulayıb. Cons Rusiya hökumətinin öz iqtisadiyyatını Asiya bazarlarına yönəldərək bu məhdudiyyətləri aşmağa çalışacağını qeyd edib. Həmçinin o, sanksiyaların Ukrayna müharibəsinin dayandırılması üzərindəki təsirinin zəif olduğunu düşünür, çünki sanksiyalar Kremlin xarici siyasətinə qarşı heç bir ciddi dönüş yaratmayıb.

Beynəlxalq Kriz Qrupunun rəhbəri Con Smit sanksiyaların həm Rusiyaya, həm də beynəlxalq ticarətə ciddi zərbə vurduğunu vurğulayıb. O, Rusiyanın qarşılaşdığı iqtisadi çətinliklərin daxili sosial gərginliyə yol açacağını və bunun nəticəsində Kremlin təzyiqləri ilə üzləşə biləcəyini bildirib. C.Smit əlavə edib ki, sanksiyalar Rusiyanın enerji ixracatını məhdudlaşdırmaqla yanaşı, qlobal enerji bazarlarında da qeyri-müəyyənliklər yaradıb. O, həmçinin Çin və Hindistanın Rusiyaya qarşı tətbiq edilən məhdudiyyətlərdən faydalandığını və Rusiyanın bu ölkələr vasitəsilə yeni ticarət əlaqələri qurmağa davam edəcəyini qeyd edib.

Eldəniz Əmirov

İqtisadçı Eldəniz Əmirov mövzunu “Yeni Müsavat”a şərh edərkən qeyd etdi ki, Avropanın Rusiyaya tətbiq etdiyi sanksiyalar böyük ölçüdə söz oyunu olur. Onun sözlərinə görə, əslində Avropa İttifaqı Rusiyaya elə bir sanksiya tətbiq edə bilər ki, bu, Rusiyanın sülhə vadar edilməsi istiqamətində daha ciddi addım olar: “ABŞ-ın tətbiq etdiyi sanksiyalar barədə də eyni fikirləri səsləndirmək olar. Rusiyaya qarşı sanksiyalar bu ölkənin qarşısını alacaq səviyyədə deyil. Sanksiya sayı çox olsa da, effektivliyi yoxdur. Hesab edirəm ki, 18-ci sanksiyalar paketinin tərkibi dəqiqləşdirilmiş şəkildə ictimaiyyətə açıqlansa, Rusiya iqtisadiyyatına təsirlərini təhlil etmək daha rahat olar. Rusiyanı sülhə məcbur etmək gücünə malik olub-olmaması da bu zaman müzakirə oluna bilər. Odur ki, Ursula von der Lyayenin fikirlərini o qədər də ciddi qəbul etmirəm”.