Şimal marallarının qışda gözlərinin rəngi niyə dəyişir..?

Şimal marallarının - Şimal Qütb Dairəsinin üzərində yaşayan heyvanların- qeyri-adi, demək olar ki, fantastik bir xüsusiyyəti var: gözləri qışda rəngini dəyişir.

Yayda şimal marallarının gözləri qızılı-yaşıl işığı əks etdirirsə, qütb gecəsində tünd mavi rəngə çevrilir.

SİA xəbər verir ki, bu barədə ScienceAlert məlumat verir.

Bu növ, Rangifer tarandus, optik illüziya deyil, həddindən artıq işıq çatışmazlığı şəraitində həyata əsl fizioloji uyğunlaşmadır.

Şimal maralları alaqaranlıqda aktivdir.

Arktika qışında isə alaqaranlıq günün üçdə birinə qədər davam edə bilər və mənzərəni xarakterik mavi işıqla boyayır. Yırtıcıları və qidanı (məsələn, şibyələri) daha yaxşı ayırd etmək üçün şimal maralının görmə sistemi özünəməxsus şəkildə inkişaf etmişdir.

Əsas rolu bir çox gecə heyvanlarında mövcud olan və gözlərin qaranlıqda "parıldamasına" səbəb olan retinanın arxasındakı əks etdirici təbəqə oynayır.

Lakin maralların özünəməxsus bəbəyi var: yayda onlar sarı-yaşıl işığı əks etdirir, qışda isə əsasən mavi rəngi əks etdirir. Bu, işığın iki dəfə retinanın içindən keçməsinə imkan verir və görmə həssaslığını artırır.

Alimlər hesablayırlar ki, alaqaranlıqda maralların görüntüləri min dəfəyə qədər parlaq olur, baxmayaraq ki, daha az aydın olur - sanki dumanlı şüşədən baxırmış kimi...

Qışda maralların bəbəkləri demək olar ki, daim genişlənir. Bu, ehtimal ki, gözdəki maye balansına təsir göstərir və tapetum lucidum-un strukturunu bir qədər dəyişdirir. Oftalmoloq Robert Fosbury bu mexanizmi qış təkərləri ilə müqayisə edib: "Soyuq havada daha yaxşı dartma üçün təkərlər boşaldıldığı kimi, marallar da qaranlıqda daha yaxşı görmək üçün mayenin bir hissəsini gözlərinə "tutur".

Dəqiq biokimyəvi mexanizm hələ də məlum deyil, lakin dəyişikliklərin geri çevrilə biləcəyini qeyd etmək vacibdir: yazda gözlər yay rənginə qayıdır. Şimal maralı göz rəngində bu mövsümi dəyişikliyi nümayiş etdirən yeganə məməlilər olaraq qalır.

Alimlər oxşar mexanizmlərin daimi alaqaranlıq şəraitində yaşayan digər heyvanlarda da mövcud ola biləcəyini fərz edirlər, lakin bunu dəstəkləyən heç bir dəlil yoxdur.

Əli Babayev