Stalinin troya atı: SSRİ ABŞ ı necə aldatdı və yeddi il gizli danışıqları dinlədi?

1945-ci ildə, II Dünya müharibəsinin son həftələrində sovet pionerləri ABŞ-ın Moskvadakı səfiri Averal Harrimana simvolik hədiyyə təqdim ediblər - Birləşmiş Ştatların Böyük möhürünün iri taxta təsviri. Bu hədiyyə SSRİ ilə ABŞ arasında dostluq və əməkdaşlığı təcəssüm etdirirdi. Harriman isə həmin hədiyyəni fəxrlə öz kabinetinin divarına asıb.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə BBC yazıb.

Lakin parlaq simvolun arxasında məkrli bir tələ gizlənirdi. Taxta möhürün içərisində son dərəcə gizli dinləmə qurğusu yerləşdirilmişdi. Sonradan "The Thing" ("Ştukensiya") adını alan bu cihaz tam 7 il - 1945-dən 1952-ci ilə qədər amerikalıların diqqətindən yayınaraq səfirin kabinetindəki söhbətləri sovet tərəfinə ötürürdü. Öz ustalığı və miqyası ilə bu əməliyyat soyuq müharibənin real casusluq səhnəsində əfsanəvi Troya atını xatırladırdı.

Qurğunun müəllifi sovet mühəndisi və musiqiçi Lev Termen idi. O, dünyada ilk elektron musiqi aləti - "termenvoks"un yaradıcısı kimi tanınırdı. "Ştukensiya"nın içində baraban dərisinə bənzər membran və orqan borularını xatırladan sistem yerləşdirilmişdi. Qurğu nə batareyaya, nə də elektron detallara malik idi, isinmədiyi üçün adi kəşfiyyat vasitələri ilə aşkarlanması mümkünsüz idi. O, yalnız yaxınlıqdakı binadan göndərilən radio siqnalı ilə aktivləşir, antena isə insan səsinin titrəyişlərini əks etdirirdi.

Sirrin üstü təsadüfən açılıb: 1951-ci ildə Moskvada britaniyalı hərbi rabitəçi avadanlıqları sazlayarkən qəfil "Ştukensiya"nın siqnallarını tutub və yad səslər eşidib. Bir ildən sonra ABŞ mütəxəssisləri üçgünlük axtarışdan sonra sızmanın mənbəyini – səfirin divarındakı iri taxta möhürü aşkar ediblər.

Hadisə sovet mühəndisliyinin və maskalanma sənətinin böyük uğuru hesab olunub. Sovet texniklərindən biri Vadim Qonçarov sonradan xatırlayırdı ki, bu qurğu sayəsində SSRİ Soyuq müharibədə mühüm üstünlüklər verən çox vacib məlumatlar əldə edirdi.

Bu günədək oxşar qurğuların başqa haralarda yerləşdirildiyi məlum deyil. Amma uğurun sirri yalnız texniki incəliyində deyildi - sovet xüsusi xidmət orqanları amerikanların dəbdəbəli hədiyyələrə və status rəmzlərinə həddən artıq meylindən ustalıqla faydalanmışdılar.

Aydın