Şuşa Zəfəri: tarixi, siyasi və mədəni aspektlər

Azərbaycan xalqının müasir tarixində 8 Noyabr – Zəfər Günü və eyni zamanda Şuşa şəhəri günü xüsusi simvolik və strateji əhəmiyyət daşıyır. Bu tarix yalnız 44 günlük Vətən müharibəsinin qələbəsini deyil, həm də Azərbaycanın milli ruhunun, dövlətçilik iradəsinin və mədəni kimliyinin təntənəsini təcəssüm etdirir. Şuşanın azad olunması, Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə əldə olunan bu tarixi uğur, Cənubi Qafqazın siyasi mənzərəsini dəyişdirdi, regionda yeni reallıqların əsasını qoydu.

Şuşa şəhəri əsrlər boyu Azərbaycanın mədəni, siyasi və strateji mərkəzlərindən biri olmuşdur. Qarabağın incisi sayılan bu şəhər XVIII əsrdə Pənahəli xan tərəfindən salınmış, Qafqazın memarlıq və incəsənət beşiyinə çevrilmişdir. XX əsrin sonlarında – 1992-ci ilin mayında Ermənistan silahlı qüvvələrinin Şuşanı işğal etməsi təkcə hərbi məğlubiyyət deyil, həm də Azərbaycan xalqının mənəvi simvoluna zərbə idi.
Bu hadisə ilə Qarabağın ürəyi susdurulmuş, xalqın yaddaşında dərin iz buraxmışdı. Lakin 2020-ci ilin 8 noyabrında – 28 il sonra, Azərbaycan Ordusu qəhrəmanlıq salnaməsi yazaraq Şuşanı işğaldan azad etdi. Bu qələbə hərbi taktika, sərkərdəlik bacarığı və yüksək mənəvi ruhun vəhdəti kimi tarixə düşdü. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılan dəqiq planlaşdırılmış əməliyyat – “Şuşa fatehləri”nin qəhrəmanlığı, Azərbaycan hərb tarixinin qızıl səhifəsinə çevrildi. Şuşa Zəfəri Azərbaycanın dövlətçilik modelini və milli iradəsini nümayiş etdirdi. 44 günlük müharibə nəticəsində əldə olunan uğur, Azərbaycanın öz torpaqlarını BMT-nin qətnamələrinə əsasən azad etməsi ilə beynəlxalq hüquqa söykənən legitim qələbə oldu.

Bu qələbə ilə: Ermənistanın işğal siyasəti iflasa uğradı; Cənubi Qafqazda yeni güc balansı formalaşdı; Azərbaycan regional lider kimi mövqeyini daha da möhkəmləndirdi; “Zəfər diplomatiyası” adlanan yeni mərhələ başladı – sülh təşəbbüsləri, kommunikasiyaların açılması və postmünaqişə dövrünün hüquqi çərçivəsinin formalaşması. Prezident İlham Əliyevin ifadəsi ilə, “Şuşasız Qarabağ yarımçıqdır”, – bu fikir həm strateji, həm də mənəvi-siyasi baxımdan Azərbaycanın Zəfərinin mahiyyətini açır. Şuşa yalnız hərbi-strateji deyil, həm də mədəniyyət paytaxtı kimi Azərbaycan kimliyinin mərkəzidir.

Burada Xurşidbanu Natəvan, Üzeyir Hacıbəyli, Bülbül, Səid Rüstəmov kimi nəhəng sənətkarlar yetişib. İşğal dövründə bu dəyərlərin təhqir olunması xalqın yaddaşında böyük ağrı doğurmuşdu. Şuşanın azadlığı ilə: Azərbaycanın mədəni irsi bərpa olundu, şəhər 2022-ci ildə “Türk Dünyasının Mədəniyyət Paytaxtı” elan edildi, “Xarıbülbül Festivalı” kimi simvolik tədbirlər yenidən dirçəldi. Şuşa artıq təkcə Azərbaycanın deyil, bütün türk dünyasının mədəni və mənəvi mərkəzinə çevrilib.

Şuşada həyata keçirilən bərpa və quruculuq işləri dövlətin “Böyük Qayıdış” siyasətinin real təzahürüdür. “Ağıllı şəhər”, “yaşıl enerji”, “ekoturizm”, “Şuşa Bəyannaməsi” kimi təşəbbüslər Şuşanın gələcəyini modern dövlətçilik və milli dəyərlərin sintezində formalaşdırır. Bu gün Şuşa, həm azadlığın, həm yenidənqurmanın, həm də dayanıqlı gələcəyin rəmzidir. Şuşa Zəfəri Azərbaycan tarixinin dönüş nöqtəsidir. Bu Zəfər göstərdi ki, milli birliyin, liderin qətiyyətinin və ordunun gücünün birləşdiyi yerdə heç bir işğal, təzyiq və yad ideologiya qalib gələ bilməz.
Prezident İlham Əliyevin ifadə etdiyi kimi: “Biz Şuşanı döyüş meydanında azad etdik, onu əbədi olaraq Azərbaycan ruhuna qaytardıq”.

Bu gün Şuşa – Zəfərin, azadlığın və milli qürurun simvoludur. Azərbaycanın gələcək nəsilləri üçün bu şəhər həm qəhrəmanlıq dərsi, həm də milli özünüdərkin parlaq nümunəsidir.

Mehriban Vəliyeva
Milli Məclisin deputatı