Tarixi 7 ci əsrə dayanan, bir gündə 4 fəsil yaşayan şəhər FOTOLAR

Azərbaycanın şimal-qərbində yerləşən və multikultural ənənələri ilə seçilən Qax Azərbaycanın qədim tarixə malik şəhərlərindəndir. 

Füsunkar təbiəti ilə görənləri heyran edən bu bölgənin özünəməxsus təbiəti var. İnsan bir gündə, eyni fəsildə bir neçə havanı yaşayır sanki…  

Məlumat üçün deyək ki, müasir Qaxın ərazisi əvvəlcə Qafqaz Albaniyasının əyaləti olub. Arxeoloji qazıntılara görə, bu ərazi Eneolit, Tunc və Erkən Dəmir dövründə məskunlaşıb. Tarixçilərə görə, Qax ərazisi 7-ci əsrdə İskit krallığının tərkibində olub.

Qax ərazisində onun tarixini əks etdirən abidələr kifayət qədərdir. Bunlardan ən maraqlısı İçəri bazardır. “İçəribazar qala kompleksini”- səyahət edərək qədim memarlığı yeni ideya və məzmunda hiss etmək, müasirliyi duymaq mümkündür. Bu baxımdan İçəri bazar tarixi abidə kimi Azərbaycanın ən cəlbedici və maraqlı tarixi-turizm mərkəzlərindən biri sayıla bilər.

Hal-hazırda İçəribazar özünün ikinci çiçəklənmə dövrünü yaşayır. Kompleksin şimal və cənub istiqamətindəki qapıları bərpa olunub, turistlərə xidmət göstərəcək mağazalar tikilib, bazar meydanında isə yaşıl teatr fəaliyyətə açılıb.

Ərazidə bir neçə yaşayış məntəqəsi və kurqanlar (Eneolit-Dəmir, Tunc dövrü) aşkar edilib. 5-6-cı əsrlərə aid Alban məbədi, 17-ci əsrə aid İlisu tarixi və mədəniyyət qoruğunda məscid. Rayonda IX-XIV əsrlərə aid "Cinli" qalası; XII-XIII əsrlərin məbəd kompleksi; XV-XVI əsrlərə aid "Pyari qalası"; XVI əsrə aid məbəd, Qala qapıları və divarları; XVI-XVII əsrlər Hacı Tapdıq məscidi.

Cinli Qala - İlisu kəndindəki Kürmuxçay çayının sol sahilindəki bir qaladır. Qala 7-9-cu əsrlərdə müdafiə məqsədi ilə inşa edilib. Düşməni kiçik silahlarla məğlub etmək üçün xüsusi yerlər qurulub.

Ulu Körpü - Kürmük çayının daraldığı yerdə inşa edilib. Körpü günümüzə qədər qalıb və xalqa xidmət edir.

Həsən xan qalası - XIX əsrə aiddir. Qaxbaş kəndinin yaxınlığında, Kumruk çayının sağ sahilində yerləşir. Qüllənin inşası zamanı çay daşından və əhəng məhlulundan istifadə edilib. Qala qüllələrdən və divarlardan ibarətdir, müdafiə xarakteri daşıyırdı.

Qalaça (Şamil qalası) - qala dövlət tərəfindən qorunan abidələrdən biridir. İlisu kəndinin yaxınlığında, Jezlidağda yerləşir. Dəyirmi şəklinə malikdir.

Hacı Tapdıq və Şeyx Yunis İmrənin məqbərəsi - Ocəncanlı kəndinin meşələrində Hacı Tapdıq və Şeyx Yunis İmrənin görkəmli şəxsiyyətlərinin məzarları üzərində qurulub. Buraya yerlilər tərəfindən "Oğuz" ləqəbi verilib.

Sumuq qalası - İlisu yüksək dağlıq kəndində (Şəkinin yaxınlığında) Sumuq qalası qorunub saxlanılıb - Şeyx Şamilin cəsur müttəfiqi olan son İlisu Sultan Daniyal-bek döyüş qalalarından biri.

Rəvayətə görə, bu dördbucaqlı qüllə ona xəyanət edən yerli xanın dəlilərinin edam yerində inşa edilib. 

Ləkit məbədi — Qax rayonunun Ləkit kəndinin 1 km uzaqlığında yerləşən qədim alban məbədidir. İnşaat texnikası baxımından mütəxəssislər kilsənin inşa tarixini IV–VI əsrlərə aid edirlər. 

Ləkit dairəvi məbədi fındıq ağacları ilə zəngin yüksəkliyin kənarında, Qax rayonunun Ləkit kəndinin cənubunda yerləşir. Ölkə ərazisində rast gəlinən digər dairəvi alban məbədləri kimi, Ləkit kilsəsi də xaricdən dairəvi formaya malik divarlara malikdir. Xarabalıqlar, bir zamanlar əzəməti ilə diqqət çəkmiş məbədin plan quruluşunu dəqiq müəyyənləşdirməyə imkan versə də, onun yuxarı mərtəbələrinin quruluşu haqqında bu və ya digər dərəcədə əsaslandırılmış nəzəriyyələr mövcuddur. Təəssüf ki, bu abidə hazırda baxımsız vəziyyətdədir.  Məbədin divarları uçaraq məhv olmaq üzrədir. 

Qum kəndində Qafqaz Albaniyası dövrünə aid qədim abidələr də qorunmaqdadır.

Qax xarici turistlər üçün də əlçatan oldu

Hazırda bölgədə regional turizmin inkişafı üçün də tədbirlər görülür. Ötən həftə Qəbələ Beynəlxalq Hava Limanı Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin “Wizz Air Abu Dhabi”nin Əbu-Dabi–Qəbələ marşrutu üzrə ilk birbaşa reysini qarşıladı. Yeni marşrut Azərbaycanın şimal-qərb bölgəsini Yaxın Şərqin aparıcı aviasiya qovşaqlarından biri ilə birləşdirir və həm turizm, həm də biznes səfərləri üçün sərfəli və birbaşa səyahət imkanları yaradır.

Qaxdakı məşhur otellərdən birinin rəhbərinin sözlərinə görə, Qax turist zonası olaraq daha çox xarici turistləri cəlb edir. Son beş ayda otelə gələn xarici turistlər arasında Çin və Koreyalı turistlər üstünlük təşkil edir. Yerli turistlər xarici turislərə nisbətən azdır.

Bu uçuş Azərbaycanın şimal-qərb bölgəsinin turizm potensialına çıxış baxımından da əlamətdardır. Qonaqlar bu reysdən istifadə edərək Qəbələ, Şamaxı, İsmayıllı, Şəki, Oğuz, Qax, Zaqatala və ətraf rayonlara rahatlıqla ziyarət edə biləcəklər.