Təbii həndəsəyə əsaslanan innovativ nüvə yanacağı hazırlanır...

... ABŞ-da, Aydaho Milli Laboratoriyasında (INL) bir qrup amerikalı alim yeni nəsil nüvə yanacağının yaradılması üçün qeyri-ənənəvi bir ilham mənbəyi tapıb: təbiətdə tapılan riyazi nümunələr.Onların son tədqiqatları üçqat dövri minimal səthlərə - kəpənək qanadlarında, dəniz kirpisi qabıqlarında və hətta sümük iliyində tapılan mürəkkəb, təkrarlanan qəfəs strukturlarına yönəlmişdir.Tədqiqatçılar səmərəliliyi ilə tanınan bu təbii formaların istilik yayılmasını və nüvə yanacağının ümumi performansını əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıra biləcəyinə inanırlar.Bu yanaşma ənənəvi bərk yanacaq elementlərini riyazi cəhətdən optimallaşdırılmış strukturlarla əvəz etməyi, nəzəri olaraq daha təhlükəsiz, daha səmərəli və daha inkişaf etmiş reaktor texnologiyalarına aparmağı əhatə edir.Alimlər təbiətdə zərif və məqsədyönlü təkrarlanan nümunələri uzun müddətdir ki, müşahidə edirlər ki, bu da müəyyən sərhədlər daxilində sahəni minimuma endirən formalar olan minimal səthlər konsepsiyasının əsasını təşkil edir.SİA-nın məlumatına görə, Aydaho Milli Laboratoriyasında tamamilə yeni bir yanacaq həndəsəsi üçün əsas kimi üçqat dövri minimal səthləri araşdırır.Bir-birinə bağlı Nüvə Yanacağı Qəfəsi adlandırılan konsepsiya ənənəvi silindrik yanacaq çubuqlarını mürəkkəb, təkrarlanan qəfəslə əvəz edir.Bu dizayn soyuducu ilə təmas sahəsini maksimum dərəcədə artırır və daha səmərəli istilik ötürülməsini təmin edir. Ənənəvi boru istilik dəyişdiricilərindən ilhamlanan 20-ci əsrin ortalarında istehsal olunan yanacaq çubuqlarından fərqli olaraq, yeni dizaynlar qabaqcıl əlavə istehsal texnologiyaları tələb edir.Təbiətin həndəsi səmərəliliyindən istifadə edərək tədqiqatçılar daha təhlükəsiz, daha səmərəli və daha kompakt nüvə yanacağı hazırlamağı hədəfləyirlər.Son laboratoriya sınaqlarında alimlər yeni yanacaq qəfəsinin elektrik keçirici modelini yaratmaq üçün 3D çapdan istifadə ediblər.Qazlı və maye soyuducularla aparılan sınaqlar göstərib ki, minimal səth əsaslı yanacaq dizaynı istiliyi standart silindrik yanacaq çubuqlarından təxminən üç dəfə daha yaxşı ötürür.Modelləşdirmə həmçinin göstərir ki, təkmilləşdirilmiş istilik ötürülməsi potensial olaraq daha incə yanacaq elementlərinə, aşağı işləmə temperaturlarına və azalmış istilik yüklərinə imkan verə bilər.Bununla belə, mürəkkəb bir-birinə bağlı strukturun yaradılması çətin olaraq qalır.

Əli Babayev