Təhlükəsizlik boşluğundakı Avropanın dayaqları kimi Türkiyə və Britaniya ön plana çıxır ANALİTİK

Aİ Böyük Britaniyanın çətiri altında, Trampa qarşı vahid mövqe sərgiləmək üçün Ukrayna faktorundan öz maraqları naminə istifadə edir

London sammitində liderlər Ukraynanın güclü mövqe tutması üçün yaxşı və səmimi müzakirə aparıb.

Bunu Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen deyib.

O qeyd edib ki, Ukraynanın iqtisadi və hərbi mövqelərini dəstəkləyən hərtərəfli təhlükəsizlik zəmanətləri lazımdır.

AK rəhbəri hesab edir ki, Avropanın yenidən silahlanmasına təcili ehtiyac var və Avropa Komissiyası martın 6-da Avropa Şurasına bu məsələ ilə bağlı plan təklif edəcək:

"Çünki biz həqiqətən ciddi addımlar atmalıyıq. İndi uzun müddət ərzində müdafiəyə investisiyaların artırılması çox vacibdir. Bu, AB-nin təhlükəsizliyi üçün lazımdır və biz yaşadığımız geostrateji mühitdə ən pis vəziyyətə hazırlaşmalıyıq, buna görə də müdafiəmizi gücləndirməliyik".

Politoloq Aqşin Kərimov "Sherg.az"a bildirib ki, Böyük Britaniya Rusiya-Ukrayna müharibəsində əsas yönləndirici qüvvələrdən biri olmaqla yanaşı, strateji baxımdan öz konsepsiyasını müəyyən edən mühüm aktordur:

"Britaniya əvvəldən ABŞ və Ukrayna arasında imzalanması planlaşdırılan mineral resurslarla bağlı razılaşmaya qarşı çıxırdı. Bu razılaşmanın pozulması üçün Londonun göstərdiyi səylərin bir hissəsi Ağ Evdə Volodimir Zelenskinin Donald Trampla görüşü zamanı da müşahidə olundu. Ehtimal ki, Böyük Britaniya həmin sazişlə əlaqədar istədiyi payı almaq barədə Donald Trampın üzərinə öhdəlik qoya bilməmişdi. 

Yəni Ukrayna Prezidenti, ABŞ-ın təzyiqlərinə cavab olaraq, Böyük Britaniyadan aldığı təlimat və göstərişləri icra etmiş ola bilər. Vacib görüntü isə budur ki, Zelenski ölkəsinin ərazi bütövlüyü və suverenliyinin qorunması məsələsində Ağ Evdə siyasi iradə nümayiş etdirdi. Lakin Zelenskinin Londondakı sammit fonunda ABŞ ilə saziş imzalamağa hazır olduğunu deməsi ciddi bir məsələdən xəbər verir: Saziş üzrə sərvətlərin bölgüsü prinsipində Böyük Britaniya da iştirak etmək üçün ABŞ-ni razı salacaq. 

Digər tərəfdən, ABŞ Avropada təhlükəsizlik siyasətini Transatlantik normaları hədəfə alaraq formalaşdırır. Bu vəziyyətdə təhlükəsizlik boşluğuna düşən Avropanın əsas dayaqları kimi Türkiyə və Böyük Britaniya ön plana çıxır. Burada diqqətçəkən məqam odur ki, Türkiyə ilə Britaniya bir-birlərinin xarici siyasət prioritetlərini dəstəkləyir. Lakin Fransa Türkiyənin həlledici iştirakına qarşı olaraq bu məsələlərdə Ankara ilə ciddi fikir ayrılıqlarını dərinləşdirə bilər. 

Belə bir şəraitdə Fransa, Türkiyənin Ukrayna müharibəsinin tənzimlənməsindəki roluna qarşı siyasi maneələr  yaratmaqda maraqlı tərəf kimi çıxış edə bilər".

Politoloqun sözlərinə görə, London sammiti əslində, Trampla Zelenskinin ABŞ-də keçirdiyi görüşə reaksiya idi:

"Avropa İttifaqı Böyük Britaniyanın çətiri altında, Trampa qarşı vahid mövqe sərgiləmək üçün Ukrayna faktorundan sadəcə olaraq öz maraqları naminə istifadə edir.

Halbuki ABŞ-ın dəstəyi olmadan Ukraynanın Rusiyaya qarşı hər hansı bir qələbə əldə etməsi olduqca çətin görünür. Böyük Britaniya isə Ukraynanın maraqlarını istismar edən əsas güclərdən biri kimi çıxış edir. Başqa sözlə, təkcə ABŞ deyil, həm də Britaniya Ukraynanı geosiyasi alət kimi istifadə edən aparıcı dövlətlərdəndir. 

London sammitinin nəticəsi olaraq belə qərara alınıb ki, Böyük Britaniya və Fransanın Ukrayna ilə Rusiya ilə “mübarizəni dayandırmaq planı” üzərində işləyəcək və sonra bu planı ABŞ-la müzakirə edəcək. Bunun özü də ABŞ-siz Avropanın təhlükəsizlik siyasətinin həssaslığını sübut edir və Böyük Britaniya Ağ Evlə məsləhətlərə ehtiyac duyur. Bu baxımdan, Ukraynanın ən çox ümid bəslədiyi tərəflərdən biri Türkiyədir. Üstəlik, “Türkiyə, Avrasiya siyasətindəki prioritetlərini Böyük Britaniyanın maraqları ilə uyğunlaşdırır” desək, yanılmarıq".