Telefonlarınız yuxu rejimində belə sizə casusluq edir Onlar nə toplayır?

Ağıllı cihazlar uzun müddətdir gündəlik həyatımızın bir hissəsi olub - ağıllı saatlardan və dinamiklərdən tutmuş elektrik ülgüclərinə və hətta diş fırçalarına qədər. 

Lent.az-ın xarici mediaya istinadla xəbərinə görə, bütün bu texnologiyalar süni intellekt əsasında fəaliyyət göstərir və bizim haqqımızda fəal surətdə məlumat toplayır: necə hərəkət edirik, nə deyirik, nə axtarırıq və hətta necə yatırıq. Və hətta cihaz "yatmış" kimi görünsə də, yenə də dinləyir.

Tam olaraq nə toplanır və necə işləyir?

ChatGPT və ya Google Gemini kimi generativ süni intellektlər söhbətə yazdığınız hər şeyi qeyd edir. İstəkləriniz, cavablarınız, dəqiqləşdirmələriniz - hər şey saxlanılır və sistemi təkmilləşdirmək üçün istifadə olunur. Sorğularınızın modellərin hazırlanması üçün istifadə edilməsindən imtina edə bilsəniz belə, şirkətlər şəxsi məlumatları saxlamağa davam edir.

Sosial şəbəkələr (Facebook, Instagram, TikTok) tərəfindən istifadə olunan proqnozlaşdırıcı süni intellektlər bütün hərəkətlərinizi toplayır: bəyənmələr, baxışlar, şərhlər, hətta hər yazıya sərf olunan vaxt. Bu məlumatlar rəqəmsal profilləri formalaşdırır və sonra fərdiləşdirmək üçün istifadə edilə bilər.

Veb saytlar onlayn fəaliyyətlərinizi izləmək üçün kukilərdən və izləmə piksellərindən istifadə edir. Tək bir veb sayt cihazınızda yüzlərlə izləyici saxlaya bilər. Ağıllı cihazlar - dinamiklər, saatlar, fitnes izləyiciləri - səs məlumatlarını, biometrik məlumatları, geolokasiyanı toplayır. Gözləmə rejimində belə, onlar oyanma əmrlərini dinləyir və təsadüfən şəxsi söhbətləri qeyd edə bilirlər.

Qanun və məxfiliyin məhdudiyyətləri

Bu məlumat növlərinin çoxu tibbi məxfilik qanunları ilə qorunmur. Məsələn, fitnes izləyicilərindən HIPAA tələb olunmur. 2018-ci ildə Stravanın təsadüfən hərbi qurğuları ifşa edən məşq xəritəsini buraxdığı hadisə risklərin yüksək profilli nümunəsi olub.

Palantir kimi bəzi şirkətlər, bəzən onların xəbəri olmadan vətəndaşların dərin rəqəmsal profillərini yaratmağa imkan verən kütləvi məlumatların təhlili üçün hökumətlərlə sıx əməkdaşlıq edir.

Narahatedici nümunə “Amazon”dur, o, Echo cihazlarından olan bütün səs yazılarını 28 mart 2025-ci il martın 28-dən etibarən avtomatik olaraq buludda saxlayacaq və onu söndürmək imkanı yoxdur. Bu, öz məlumatlarınız üzərində nəzarətin itirilməsi ilə bağlı narahatlıq yaradır.

İstifadəçi nə etməlidir?

• Şəxsi və ya həssas məlumatları chatbotlara daxil etməyin.

• Eşitilməsini istəmədiyiniz zaman mikrofonları və ya cihazları tamamilə söndürün.

• Məxfilik siyasətlərini oxuyun - onlar çox vaxt mürəkkəb, lakin vacibdir.

• Sizin icazəniz olmadan məlumat toplayan proqram və xidmətlərdən istifadənizi məhdudlaşdırın.

Məlumatların yeni valyuta olduğu bir dünyada istifadəçi sadəcə istehlakçı deyil, rəqəmsal izlərinin şüurlu sahibi olmalıdır.