Tikinti şirkətlərinə pis, ev almaq istəyənlərə ŞAD XƏBƏR

Azərbaycan əmlak bazarında son illər müşahidə olunan kəskin qiymət artımı heç kim üçün sirr deyil. Paytaxt Bakıda, eləcə də iri şəhərlərdə mənzil qiymətləri real gəlirlərlə müqayisədə dəfələrlə yüksəlib. Bu artımın əsas səbəbi bazar mexanizmləri ilə bağlı deyil. Burada əsas səbəb kimi süni qiymət siyasəti göstərilir. Xüsusilə tikinti sektorunda formalaşmış inhisarçılıq bu prosesin əsas hərəkətverici qüvvəsinə çevrilib.

Əmlak bazarında qiymətləri tənzimləməli olan tələb və təklif prinsipi faktiki olaraq arxa plana keçib. Qiymətləri bazar tənzimləmir, tikinti maqnatlarının nəzarətində olan müəyyən qruplar müəyyənləşdirir. Özlərini “əmlak eksperti” kimi təqdim edən bu şəxslər ictimai rəyə ciddi təsir göstərirlər. Onların əsas məqsədi qiymətlərin daim artacağı ilə bağlı süni gözlənti yaratmaqdır.

Nəticədə sadə vətəndaşlar ikiqat aldadılır. Bir tərəfdən onlara “indi al, sabah baha olacaq” psixologiyası aşılanır. Digər tərəfdən real bazar məlumatları gizlədilir. Rəsmi statistik göstəricilərlə real satış qiymətləri arasında ciddi fərqlər yaranır. Bu isə bazarda sağlam rəqabəti tamamilə sıradan çıxarır.

Lakin son aylarda aparılan müşahidələr və araşdırmalar tamamilə fərqli mənzərə ortaya qoyur. 2024-cü ilin sonu və 2025-ci ilin əvvəlindən etibarən əmlak bazarında ciddi durğunluq hiss olunur. Satış elanlarının sayı artsa da, real alqı-satqı əməliyyatları azalır. Əmlak şirkətlərinin özləri də bunu etiraf etmək məcburiyyətində qalırlar.

Rəsmi məlumatlara görə, 2025-ci ilin ilk rübündə daşınmaz əmlak üzrə bağlanan alqı-satqı müqavilələrinin sayı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə təxminən 18–22 faiz azalıb. Yeni tikililərdə satılmayan mənzillərin sayı rekord həddə çatıb. Bəzi yaşayış komplekslərində mənzillərin 30–40 faizi hələ də boşdur. Bu isə bazarda təklifin tələbi xeyli üstələdiyini göstərir.

Ekspertlərin böyük əksəriyyəti hesab edir ki, 2026-cı ildə əmlak bazarında qiymətlərin azalması qaçılmaz olacaq. Bunun bir neçə əsas səbəbi var.

İlk növbədə vergi sistemində tətbiq edilən yeni yanaşmalar bazara ciddi təsir edir. Alqı-satqı prosesinin tam şəffaflaşdırılması artıq kölgə iqtisadiyyatına imkan vermir.

Bundan əlavə, daşınmaz əmlak əməliyyatlarının nəğd şəkildə deyil, bank köçürmələri ilə həyata keçirilməsi prosesi sürətləndirilib. Bu addım süni qiymət manipulyasiyalarının qarşısını xeyli dərəcədə alır. Dövlət orqanlarının bu sahədə nəzarəti gücləndirməsi tikinti maqnatlarının manevr imkanlarını daraldır.

Qlobal miqyasda baş verən maliyyə böhranı da Azərbaycan əmlak bazarından yan keçməyəcək. Beynəlxalq valyuta bazarlarında qeyri-sabitlik, kredit faizlərinin yüksəlməsi və investisiya axınının zəifləməsi bu sektora birbaşa təsir edir. Xarici investorların daşınmaz əmlaka marağı xeyli azalıb. Bu isə qiymətlərin yüksək səviyyədə saxlanmasını mümkünsüz edir.

Mütəxəssislərin hesablamalarına görə, növbəti 1–2 il ərzində əmlak bazarında qiymətlər ən azı iki dəfə ucuzlaşa bilər. Xüsusilə süni şəkildə şişirdilmiş yeni tikililərdə ciddi endirimlər qaçılmazdır. Artıq bazarda satan tərəfin tələsdiyi açıq şəkildə hiss olunur. Satıcılar müxtəlif kampaniyalar və “endirim adı altında güzəştlər” təklif etməyə başlayıblar.

Bu proses əslində bazarın real vəziyyətini ortaya qoyur. Uzun müddət alıcı mövqeyində zəif olan vətəndaş indi daha üstün vəziyyətə keçmək üzrədir. Əmlak almaq istəyənlər üçün bu, olduqca müsbət siqnaldır. Mütəxəssislər də vətəndaşlara tələsməməyi tövsiyə edirlər.

Mövcud göstəricilər onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycan əmlak bazarında illərdir davam edən süni bahalaşma dövrü sona çatır. Tikinti maqnatlarının formalaşdırdığı qiymət balonu partlamağa yaxındır. Dövlətin vergi və nəzarət mexanizmləri bu prosesi sürətləndirir. Qlobal iqtisadi risklər isə vəziyyəti daha da qaçılmaz edir.

Bu şəraitdə mənzil almaq istəyən vətəndaşlar üçün ən doğru strategiya səbrli olmaqdır. Çünki yaxın illər daşınmaz əmlak bazarında alıcıların dövrü olacaq.

Elmir ƏMİROV