TRIPP marşrutu və Moskva Tehran balansı: səssiz razılıq, yoxsa strateji gözləmə?

Moskva və Tehran tərəfindən ABŞ-nin TRIPP (Trump Route for International Peace and Prosperity) layihəsində mümkün iştirakı ilə bağlı səssizlik təsadüfi deyil.

Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyanın “Orbeli Forumu”nda səsləndirdiyi kimi, hər iki paytaxt bu məsələ barədə rəsmi narahatlıq bildirməyib. Əksinə, İran və Rusiya layihədə müəyyən maraq nümayiş etdirirlər, xüsusilə də Ermənistan tərəfdən layihənin operatoru olan şirkətin Rusiya ilə əlaqələrinin olması bu vəziyyəti izah edir. Lakin bu sakitliyin arxasında diplomatik hesablama və geosiyasi gözləmə mövqeyi dayanır.

Rusiya üçün TRIPP marşrutu Cənubi Qafqazda ABŞ-nin iqtisadi və logistik iştirakını qəbul etmək deməkdir. Bu isə onun regiondakı təsir dairəsinə zərbə vura bilər. Buna baxmayaraq, Moskva hələlik açıq qarşıdurmadan çəkinir, çünki Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı proseslərdə balansı qorumağa çalışır.

İran isə TRIPP xətti üzərindən keçən marşrutların öz ərazisinə təsirini diqqətlə izləyir. Tehran üçün əsas hədəf nə Amerikanın, nə də Türkiyənin bu layihə vasitəsilə regionda üstün mövqe qazanmasına yol verməməkdir. Lakin iqtisadi faydalar və Ermənistan vasitəsilə yeni tranzit imkanları da İran üçün maraqlı perspektivlər açır.

Bu vəziyyət göstərir ki, TRIPP layihəsi təkcə iqtisadi deyil, həm də böyük güclərin qarşılıqlı təsir alətinə çevrilməkdədir. Moskva və Tehran səssiz qalmaqla, həm Bakının artan tranzit rolunu, həm də ABŞ-nin potensial iştirakını necə idarə edə biləcəklərini qiymətləndirirlər. Azərbaycanın coğrafi üstünlüyü isə bu balans oyununda əsas faktora çevrilib.

TRIPP ətrafında yaranan bu səssizlik gələcəkdə Cənubi Qafqazda yeni diplomatik gərginliklərin, eyni zamanda yeni əməkdaşlıq formatlarının başlanğıcı ola bilər.

Ruslan Zəngəzur