Ukrayna süni dövlətdir, Qazaxıstana ərazilər vermişik...Dağılacaq

ABŞ Milli Təhlükəsizlik Arxivi Rusiya və ABŞ prezidentləri Putinlə Corc Buş arasında 2001-2008-ci illər arasında keçirilən üç şəxsi görüşün stenoqramını açıqlayıb. 

AzPost bildirir ki, bu sənədlərdə bir sıra aktual məsələlər barədə maraqlı məqamlar var.

2000-ci illərdə keçirilmiş ABŞ prezidenti Corc Buşla söhbətlərində Vladimir Putin Moskvanın Ukraynanın NATO-ya qoşulmasının qəbuledilməzliyindən danışıb, Ukraynanı “süni dövlət” adlandırıb və Rusiyanın NATO üzvlüyünə dəvət olunması perspektivinə işarə edib.

Bu dövrün əvvəlində iki lider arasında şəxsi münasibətlər, həm də iki ölkə arasındakı münasibətlər yüksək səviyyədə idi. Söhbətlərin məzmunundan görünür ki, getdikcə nəzərəçarpacaq dərəcədə soyuma baş verib.

Buş və Putinin 2001-ci ildə Sloveniyada ilk görüşünün səs yazısı dərc olunub. Məhz bu görüşdən sonra Amerika lideri Putinin gözlərinə baxdığını və onun ruhunu gördüyünü bildirmişdi. Bu görüş zamanı Rusiya prezidenti Buşa şikayət edərək Rusiyanın çoxsaylı ərazilərdən könüllü şəkildə imtina etdiyini bildirib. Bu zaman Ukrayna və Qazaxıstanı qeyd edib. O, həmçinin Rusiya əhalisinin islahatlardan narazı olduğunu və bunun nəticəsində “istifadə edə bilmədikləri çoxlu azadlıq” əldə etdiklərini bildirib.

Putin həmçinin ABŞ-ın ABM Müqaviləsindən çıxmaq qərarına qarşı çıxıb.
Buş da öz növbəsində Rusiyanın Çeçenistandakı hərəkətləri və Şimali Koreya və İranla əlaqələri ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə edib, NATO-nun genişlənməsinin bölgəyə daha böyük sabitlik gətirəcəyini qeyd edib. O, həmçinin dəfələrlə ABŞ-ın güclü Rusiyada maraqlı olduğunu bildirərək, açıq şəkildə “Rusiya Qərbin bir hissəsidir” deyib. Buş qeyd edir: “Siz Qərb kimi olmalısınız: qanunun aliliyi, sahibkarlıq, söz azadlığı”.

Putin cavab olaraq hətta “Soyuq Müharibə” dövründə belə ABŞ-ı heç vaxt düşmən hesab etmədiyini və Rusiyanın NATO-ya qoşulacağını və ABŞ-ın müttəfiqi olacağını təsəvvür edə biləcəyini bildirir. Mətbuat azadlığından danışan Putin dövlətin oliqarxlarla mübarizə apardığını vurğulayır.

2005-ci ildə Ağ Evdə keçirilən görüş zamanı Şimali Koreya və İranın nüvə proqramları əsas müzakirə mövzusu olub. Putin və Buş əksər məsələlərdə razılığa gəliblər. Putin xüsusilə Şimali Koreyanı tənqid edərək qeyd edir ki, hətta mühafizəçiləri belə Pxenyana səfərindən sonra ona artıq oraya qayıtmaq istəmədiklərini bildiriblər. Putin bildirib ki, Şimali Koreya əhalisinin həyatları haqqında düşünməyə başlaması üçün vaxt və səbr lazımdır. O, özünün də bir zamanlar Kommunist Partiyasının üzvü olduğunu və “kommunizm ideyaları uğrunda ölməyə” hazır olduğunu bildirib. Daha sonra fikrini dəyişib, amma bu, bir az vaxt aparıb.

2008-ci ildə Putinin Soçidəki iqamətgahında keçirilən görüş Putinlə Buş arasında sonuncu üzbəüz görüş olub. Bu görüş zamanı, xüsusən də raketdən müdafiə məsələsində daha çox fikir ayrılıqları ortaya çıxıb.  Moskvanın qəti şəkildə qarşı çıxdığı ABŞ-ın Polşa və Rumıniyada raket yerləşdirilməsi ideyası müzakirə olunub. Putin raketlərin Moskvaya qısa uçuş müddətinin olduğunu və çəkindirmə balansının pozulmasını qeyd edib. O, həmçinin birbaşa olaraq Ukraynanın NATO-ya daxil olmasının Moskva üçün qəbuledilməz olduğunu və ABŞ ilə uzunmüddətli münaqişə və qarşıdurmaya səbəb olacağını bildirib. Buş səbəbini soruşduqda, Putin Ukraynanın Sovet dövründə yaradılmış, Qərbyönümlü və Rusiyayönümlü hissələrə bölünmüş  süni bir dövlət olduğunu deyib. Putin Ukraynanın NATO-ya qoşulmasının ölkənin parçalanmasına səbəb ola biləcəyini vurğulayıb.

“Rusiya Ukraynada NATO-ya qarşı çıxan qüvvələrə güvənərək NATO-nu genişlənmək imkanından məhrum etməyə çalışacaq. Rusiya orada daim problemlər yaradacaq”, – deyə Putin bildirib. Buş cavab olaraq Putinin açıq və birbaşa mövqeyini yüksək qiymətləndirdiyini bildirib. Hər iki lider yenidən İran rəhbərliyini tənqid edib. Görüşün sonunda Buş ABŞ-Rusiya münasibətlərinin artıq onun və Putinin prezidentlikləri dövründəki qədər yüksək olmayacağından qorxduğunu bildirib.

Kreml hələlik nəşrlə bağlı şərh verməyib. Bu nəşr Rusiya prezidentinin hətta prezidentliyinin ilk illərində belə, Ukraynanın NATO-ya qoşulmasına qarşı və ümumiyyətlə Ukrayna haqqında 2022-ci ildə Ukraynaya müdaxiləni əsaslandırarkən istifadə etdiyi arqumentlərlə demək olar ki, eyni arqumentlərdən istifadə etdiyini göstərir.

AzPost.az

Paylaş