UKRAYNA TRAMPLA ORBANIN ARASINDA QALIB Avropa isə kənardan baxır

Dünyanın diqqəti İranda baş verən hadisələrə yönəldiyi bir vaxtda Avropa hökumətləri iyunun 24-25-də Haaqada keçiriləcək NATO sammitini gözləyir. Bu sammitdə Ukrayna üçün mühüm hadisələr və qərarlar gözlənilsə də, Macarıstanın Baş naziri Viktor Orban həmuin gözləntiləri sual altına almaqdadır.

Artıq dünəndən artıq Avropa İttifaqı(Aİ) Xarici Əlaqələr Şurası toplaşır. İyunun 26-27-də isə Avropa Şurasının iclası, yəni Aİ sammiti nəzərdə tutulub.

Aİ Şurasının gündəliyinə isə təkcə Rusiyaya qarşı 18-ci sanksiyalar paketi deyil, həm də ona qarşı əvvəllər təsdiq edilmiş bütün sektoral iqtisadi sanksiyaların müddətinin uzadılması daxildir. Onların müddəti iyulun 31-də başa çatır və həmin vaxta qədər Aİ onların saxlanılması ilə bağlı yekdil razılığa gəlməlidir. Buna qurumun bütün üzvləri səs verməlidir.

Bu arada Aİ-nin baş diplomatı Kaja Kallasın ilin sonuna qədər Ukrayna ordusunu 2 milyon mərmilə təmin etmək təşəbbüsü fonunda Aİ-nin Ukraynaya gələcək hərbi dəstək haqqında yeni bəyanatı da gözlənilir. Qeyd edək ki, Kallas bu gün Aİ-nin Ukraynaya vəd etdiyi 2 milyon artilleriya mərmisinin 80 faiz təmin olunduğunu bəyan edib.

Bununla belə, Kiyevi narahat edən və sammitdə nəzərdən keçirilməli olan başqa bir məsələ – Polşanın sədrliyi dövründə Ukraynanın Aİ-yə daxil olmasına dair danışıqlarda klasterlərin açılması məsələsi var. Ancaq bu, hələlik real görünmür və bu da Kiyevi Aİ-yə getdiyi yolunu əngəllədiyi üçün olduqca narahat edir. Bunun əsas səbəbkarı isə Macarıstan və Baş nazir V.Orbandır. Çünki klasterlərin açılmasını Macarıstanın bloklayacağı gözlənilir. Odur ki, Kiyevin əlinə çatacaq yalnız maksimum 26 Aİ-yə üzv dövlətin ümumi bəyanatıdır. Hətta bu siyahıda belə Macarıstan olmayacaq.

Rusiyaya qarşı sanksiyaların saxlanmasına gəlincə, burada ümid yalnız ABŞ Prezidenti Donald Trampadır. Belə ki, 2025-ci ilin əvvəlində məhz Tramp administrasiyası Orbanı Rusiyaya qarşı sanksiyaların saxlanmasına səs verməyə məcbur etmişdi. İndi də bu məsələdə Brüsselin və Kiyevin ümidi Trampadır. Onlar gözləyir ki, Vaşinqton yenidən Orbanı Rusiyaya qarşı sanksiyaları saxlamağa məcbur edəcək.

Trampın mövqeyi Aİ-nin Rusiya əleyhinə sanksiyalarının 18-ci paketinin məzmununa da təsir edəcək. Belə görünür ki, Brüsselin əvvəlki bəyanatlarına baxmayaraq, bu sanksiyalar Rusiya neftinin maksimum alış qiymətinin bir barel üçün 60 dollardan 45 dollara endirilməsini özündə ehtiva etməyəcək. ABŞ hesab edir ki, neft bazarındakı indiki ajiotaj nəzərə alınmaqla, indi bu qiymət həddinin qoyulması üçün uyğun vaxt deyil və belə görünür ki, Avropa da bu məsələdə Vaşinqtonla mübahisə etmir.

Beləliklə, nə qədər acınacaqlı mənzərə olsa da, Ukraynanın Aİ üzvlüyü perspektivinin də, Qərbin Rusiyaya sanksiyalarının da taleyi Trampla Orbanın əlindədir. Kiyevin və Avropanın isə kənardan durub baxmaqdan başqa demək olar, əlindən heç nə gəlmir…

C.Məmmədli

“AzPolitika.info”