Xəzər dənizini nə gözləyir? Şok PROQNOZ

Xəzər dənizinin su ehtiyatlarının azalması beynəlxalq müstəvidə ciddi müzakirə mövzusuna çevrilib. Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev də ŞƏT sammitində məsələni gündəmə gətirərək dənizin dayazlaşmasının ekoloji fəlakətə çevrilə biləcəyini bildirib. O, problemin həlli üçün Astanada ŞƏT-in himayəsi altında Su Problemlərinin Təhlili Mərkəzinin yaradılmasını təklif edib.

Mövzu ilə bağlı News24.az-a açıqlama verən AMEA-nın Coğrafiya İnstitutunun şöbə müdiri Ənvər Əliyev isə belə bir mərkəzin əvəzinə ümumiləşdirilmiş “Xəzər İnstitutu”nun təsis edilməsinin daha məqsədəuyğun olacağını deyib:

“Xəzərin su ehtiyatları yalnız Azərbaycanın iradəsindən asılı deyil. Qlobal iqlim dəyişmələri və regionda müşahidə olunan quraqlaşma prosesləri əsas amillərdir. Avropadan gələn və rütubətliliyi təmin edən xüsusi hava kütlələri ekoloji səbəblərdən təsirini itirib. Əvvəllər Macarıstan, İtaliya, Ermənistan və Türkiyədə ildə 800-1000 mm yağıntı müşahidə olunurdusa, indi bu göstərici xeyli azalıb. Bu isə regionun su balansına ciddi təsir göstərir”.

Alim bildirib ki, 1970-ci illərdə də oxşar quraqlıq yaşanmış, nəticədə Qaraboğazgöl körfəzi açılmışdı:

“Həmin vaxt müəyyən infrastruktur dağıntıya məruz qalsa da, sonrakı illərdə yağıntıların artması ilə vəziyyət sabitləşdi. Su səviyyəsi hətta həddindən artıq yüksəldi. Bu gün isə əksinə, quraqlığın uzanması Xəzərdə dayazlaşmanı daha da sürətləndirə bilər”.

Ənvər Əliyev hesab edir ki, Xəzərin gələcək taleyi üçün regional səviyyədə ortaq institutun yaradılması vacibdir:

“Əgər əvvəlki illərdəki yağıntılar təkrar olunmasa, Xəzər daha da dayazlaşacaq. Bu isə yalnız ekoloji deyil, həm də sosial-iqtisadi, infrastruktur və təhlükəsizlik problemləri yaradacaq. Ona görə də vahid Xəzər İnstitutu bu məsələlərin elmi əsaslarla araşdırılması və həll yollarının hazırlanması baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır”.

Aqil Qarayev