Yaşla bağlı xəstəliklərə qarşı yeni üsul tapıldı tapıldı

Yaponiya Kioto Universitetinin alimləri müəyyən ediblər ki, xəstəliklərlə əlaqəli qocalmış hüceyrələr “yaşamaq qabiliyyətlərini” gücləndirilmiş enerji mübadiləsi hesabına qoruyub saxlayırlar. PGAM fermentinin bloklanması bu xüsusiyyəti aradan qaldıra və qocalmış hüceyrələrin məhvinə səbəb ola bilər.

Redaktor.az xəbər verir ki, araşdırmanın nəticələri "Signal Transduction and Targeted Therapy" jurnalında dərc olunub.

Yaş artdıqca orqanizmin toxumalarında senesensent – yəni qocalmış hüceyrələr toplanır. Bu hüceyrələr artıq bölünməsələr də, iltihab yaradan maddələr yaşlanma ilə əlaqəli sekretor fenotip (SASP) ifraz edirlər. Həmin maddələr xroniki iltihabı gücləndirir və bədənin bərpa imkanlarını zəiflədir.

Normalda belə hüceyrələr senoliz adlanan qocalmış hüceyrələrin proqramlaşdırılmış məhvi prosesi ilə orqanizmdən uzaqlaşdırılır. Lakin yaşlandıqca bu mexanizm zəifləyir və qocalmış hüceyrələr olması lazım olandan daha uzun müddət “sağ qalırlar”.

Alimlər müəyyən ediblər ki, bu davamlılığın əsas səbəblərindən biri şiş hüceyrələrinə xas olan gücləndirilmiş qlikoliz enerji əldə etmə mexanizmidir. Qocalmış hüceyrələrdə PGAM fermenti ilə Chk1 kinazı daha aktiv qarşılıqlı əlaqədə olur, bu isə onların metabolizmini dəstəkləyir və məhv olmaqdan qoruyur.

NanoBiT biolüminessent üsulu ilə aparılan tədqiqat göstərib ki, bu qarşılıqlı əlaqənin pozulması hüceyrələri enerji üstünlüyündən məhrum edir və senoliz prosesini işə salır. Siçanlar üzərində aparılan təcrübələrdə bu, ağciyərlərdə fibrozun azalması ilə müşayiət olunub.

Əlavə analiz FoxM1 adlı faktorun da mühüm rol oynadığını ortaya qoyub. Bu faktor hüceyrə ölümünü zəiflədir və DNT-nin bərpasını dəstəkləyir. PGAM–Chk1–FoxM1 zəncirinin bloklanması qocalmış hüceyrələri müdafiə mexanizmlərindən məhrum edir. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, bu yanaşma ayrı-ayrı yaşlanma əlamətlərini deyil, yaşlanmanın fundamental mexanizmlərini hədəfləyən senoterapiya strategiyalarının əsasını təşkil edə bilər.

Nuriyyə NATİQQIZI