Yerdən 370 işıq ili uzaqlıqda yerləşən iki gənc planet müşahidə edildi

Arizona Universitetinin astronomları peyk əmələ gətirən gənc planetlərin görünməmiş təfərrüatlı təsvirlərini əldə etmək üçün təkmil adaptiv optika MagAO-X alətindən istifadə ediblər.

Redaktor.az xəbər verir ki, araşdırma "The Astronomical Journal" (AstroJournal) jurnalında dərc olunub.

Tədqiqatçılar PDS 70 sistemində Yerdən 370 işıq ili uzaqlıqda yerləşən iki gənc planeti müşahidə ediblər. Ulduzun cəmi 5 milyon yaşı var ki, bu da kosmik standartlara görə “körpəlik”dir. Alimlər günəş sisteminin keçmişdə oxşar görünə biləcəyinə inanırlar.

Müşahidələr zamanı peyklərin əmələ gəlməsi üçün əsas ola biləcək bu gənc planetlərin ətrafında yığcam toz halqaları aşkar edilib. Bundan əlavə, müşahidələr sistemdə baş verən turbulent prosesləri göstərən planetlərin parlaqlığında gözlənilməz dəyişiklikləri aşkar edib.

MagAO-X atmosferdəki təhrifləri aradan qaldırmaq üçün şəklini saniyədə 2000 dəfə dəyişən güzgüdən istifadə edir. Bu bizə "Hubble" və "James Webb" teleskoplarının çəkdiyi şəkillərdən daha kəskin şəkillər əldə etməyə imkan verir.

PDS 70 qaz və tozdan ibarət nəhəng disklə əhatə olunub, lakin onun geniş "keçəl nöqtəsi" var - bu, planetlərin özləri üçün yol açdığına işarədir.

"Kütləvi planetlər tozsoran kimi fəaliyyət göstərir, qazı əmərək diskdə boşluqlar yaradır", - deyə aparıcı müəllif Laird Kloz izah edir.

Eyni zamanda, PDS 70 b və PDS 70 c planetləri böyüməyə davam edir. Onlar ətrafdakı buluddan hidrogeni əmirlər, nəticədə hidrogen spektrində parıltı yaranır. Maraqlıdır ki, planetlərdən biri qəfildən beş dəfə qaraldı, digəri isə əksinə, cəmi üç il ərzində iki dəfə parlaq olub.

“Sanki bir planet pəhriz saxladı, digəri isə əksinə, hidrogen ziyafəti keçirdi”, - Kloz zarafat edib.

İndi alimlər oxşar sistemləri digər gənc ulduzlarda da axtarmağı planlaşdırırlar. Bu müşahidələr yerüstü teleskopların nə qədər əhəmiyyətli olduğunu göstərir: Yerdə kosmosdan daha böyük güzgülər tikilə bilər ki, bu da təsvirlərin aydınlığında üstünlük verir.

"Biz yeni dünyalar kəşf etmək ərəfəsindəyik və MagAO-X bizə Kainatın keçmişinə baxmağa kömək edir" - deyə tədqiqatçılardan biri Jared Mayles bildirib.

Turan İSMAYIL